အဆုံးမသတ္ႏိုင္ေသးေသာ မူးရစ္ရီေ၀ ဘ၀မ်ား

တြမ္ ကေရမာ | ႏိုဝင္ဘာ ၁၇၊ ၂၀၀၈

ေရႊႀတိဂံ ေဒသအတြင္း ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈ က်ဆင္းလာသည္ ဆိုေသာ္လည္း ေဒသအတြင္း မူးယစ္ေဆး၀ါး ပေပ်ာက္ေရး အားထုတ္ ႀကိဳးပမ္းမႈ မ်ားတြင္ ဖုန္းကြယ္ထားသည့္ ႀကီးမားေသာ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္မ်ားရိွေနေသးသည္။

လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္ႏွစ္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ေလာႏုိင္ငံႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံမ်ားတို႔တြင္ ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈ က်ဆင္းလာခဲ့သည္။ ေရႊႀတိဂံဟု ထင္ရွားလူသိမ်ားေသာ ထိုႏိုင္ငံ ၃ ခု ဆံုေတြ႔ရာေဒသသည္ တခ်ိန္တခါက ကမၻာေပၚတြင္ ဘိန္းျဖဴအမ်ား ဆံုး ထုတ္လုပ္ေသာ ေနရာေဒသတခု ျဖစ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဤေရႊႀတိဂံေဒသ၏ အဆင့္ကို ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးထုတ္ လုပ္မႈ အဆမတန္ မ်ားျပားတိုးတက္လာျခင္းျဖင့္ အာဖဂန္ နစၥတန္ႏုိင္ငံက ဆက္ခံလိုက္ၿပီ ျဖစ္သည္။ ၎ႏိုင္ငံက ယေန႔ ကမၻာ့ ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈ၏ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ကို ထုတ္လုပ္ေပးေနသည္။

ကမၻာ့ကုလသမဂၢ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွင့္ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈဆိုင္ရာရံုး (UNODC) ၏ မွတ္တမ္းမ်ားအရ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ေရႊ ႀတိဂံေဒသမွ ဘိန္းျဖဴမက္ထရစ္တန္ ၁,၃၀၀ ထုတ္ခဲ့ၿပီး ကမၻာ့ ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈ ပမာဏ၏ သံုးပံု တပံုရိွခဲ့သည္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္မူ တန္ခ်ိန္ ၄၆၀၊ တနည္း ကမၻာ့ထုတ္လုပ္မႈ၏ ၅ ရာခုိင္ႏႈန္းသာ ရိွေတာ့သည္ဟု ဆိုသည္။

ကုလသမဂၢ မူးယစ္ေဆး၀ါးထိန္းခ်ဳပ္ေရး အရာရိွမ်ားက ထိုကဲ့သို႔ က်ဆင္းလာမႈကို ႀကီးမားေသာ ေအာင္ျမင္မႈႀကီးတခု အျဖစ္ ခ်ီးက်ဴးေထာမနာ ျပဳခဲ့ၾကသည္။ "ေရႊႀတိဂံေဒသသည္ ဘိန္းျဖဴထုတ္လုပ္မႈ ေလ်ာ့က်လာေနေသာ အံ့ၾသဖြယ္ရာ ကာလတခုသို႔ ခ်င္းနင္း၀င္ေရာက္လာေနၿပီ ျဖစ္သည္" ဟု UNODC ၏ ဒါရိုက္တာ အန္တိုနီယို မာရီယာ ကို႔စ္တာ (Antonio Maria Costa) က ေျပာၾကားခဲ့သည္။ “ဆယ္စုႏွစ္တခုၾကာ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာ မူးယစ္ေဆး၀ါး ထိန္း ခ်ဳပ္မႈလုပ္ငန္းအတြက္ ရွင္းလင္းစြာ ရလဒ္ေပၚခဲ့ၿပီ" ဟုလည္း သူက ေျပာခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္ ထိုကဲ့သို႔ေသာ အေကာင္းျမင္မႈအေပၚတြင္ ေစာဒကတက္စရာ အခ်က္အနည္းငယ္ေတာ့ ရိွေနသည္။ ပထမ အခ်က္မွာ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မ်ား ေႏွာင္းပိုင္းႏွင့္ ၁၉၉၀ အေစာပိုင္းႏွစ္မ်ားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈ မည္မွ်ျမင့္ မားေနေၾကာင္း ပမာဏခန္႔မွန္းမႈ အတိအက်ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားစရာ ရွိေနေသးသျဖင့္ က်ဆင္းမႈ ပမာဏ အတိအက်ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေျခအတင္ ေမးခြန္းမ်ား ရွိႏိုင္ေသးသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈသည္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ တန္ခ်ိန္ ၁,၂၀၀ ခန္႔ရိွခဲ့သည္မွ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္တြင္ တန္ခ်ိန္ ၂, ၄၀၀ အထိ ႏွစ္ဆ ခုန္တက္ခဲ့သည္ဟု အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွ ထုတ္ျပန္ေသာ ကိန္းဂဏန္းမ်ားက ဆိုခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ထို ကာလအတြက္ ထုတ္ျပန္ေသာ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ၏ ကိန္းဂဏန္းမ်ားက ပို၍နည္းပါးေနပါသည္။ ထိုမွ်မက ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ ႏွစ္စဥ္ ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈသည္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္တိုင္ေအာင္ တန္ခ်ိန္ ၂,၀၀၀ အထက္တြင္ ရိွသည္ဟုလည္း ကုလသမဂၢ က ခန္႔မွန္းထားပါေသးသည္။

သို႔ေသာ္ တခ်ဳိ႔ေသာ ေလ့လာသူမ်ားကမူ ယင္းကိန္းဂဏန္းမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးအေပၚတြင္ အေျခခံထားေသာ ကိန္း ဂဏန္းမ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ လိုအပ္သလို စာရြက္ေပၚတြင္ ထားရိွသည့္ ကိန္းဂဏန္းမ်ားသာ ျဖစ္သည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ " အေသးစိတ္ေလ့လာၾကည့္မည္ဆိုပါက ႀကီးက်ယ္ ခမ္းနားထည္၀ါလွေသာ ကြန္ဖရင့္ႀကီးမ်ားႏွင့္ အထင္ႀကီးေလာက္ဖြယ္ အစီရင္ခံစာမ်ားတြင္ အေျခအျမစ္မရိွ ေဖၚျပထား ေသာ ယင္းကိန္းဂဏန္းမ်ားသည္ ပံုႀကီး ခ်ဲ႕လြန္းလွသည္" ဟု ကြယ္လြန္သူ ရွမ္းအတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ တဦးလည္းျဖစ္၊ ပညာရွင္တဦးလည္း ျဖစ္သူ ေခ်ာင္ဇန္း ေညာင္ေ၀က ၂၀၀၅ ခုႏွစ္တြင္ ေရးသားခဲ့ဖူးပါသည္။ တခ်ဳိ႕ေသာ ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈမ်ားအရ ျမန္မာ ႏိုင္ငံတြင္ ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈသည္ ႏွစ္စဥ္ တန္ခ်ိန္ ၁,၀၀၀ ထက္ မည္သည့္အခါမွ မပိုဟု ဆိုပါသည္။

ထို႔အျပင္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္မ်ားအတြင္း ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈပံုစံမ်ားသည္ ေနရာအသစ္မ်ားတြင္ ေျပာင္းေရႊ႔ ျဖစ္ေပၚေနသည့္ အျပင္ လြန္ခဲ့ေသာ၂ ႏွစ္အတြင္း ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈ ထပ္မံတိုးတက္ခဲ့သည္ကိုလည္း ျမင္ရျပန္သည္။ ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈ အဓိကတိုးမ်ားလာေသာေနရာမ်ားမွာ အထူးသျဖင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ ေတာင္ပိုင္းတြင္ ျဖစ္သည္။

အမ္စတာဒမ္ အေျခစိုက္ Think Tank အဖြဲ႔တခုျဖစ္ေသာ Transnational Institute (TNI) က ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ျပဳလုပ္ေသာ သုေတသနျပဳခ်က္တြင္ ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈသည္ ရွမ္းျပည္နယ္ အေရွ႕ပိုင္းႏွင့္ ေျမာက္ပိုင္းေဒသမ်ားအတြင္းရိွ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားအထိပါ ျပန္႔ပြားခဲ့သည္ဟု ေဖၚျပထားသည္။ ထို႔အျပင္ ထိုင္းနယ္စပ္ႏွင့္ နီးစပ္ေသာ ေဒသမ်ားႏွင့္ နမ့္ဆမ္၊ ကြမ္ဟိန္းႏွင့္ မိုးနဲ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားတြင္လည္း သီးထပ္စိုက္ပ်ဳိးမႈမ်ား ရွိလာခဲ့သည္ဟု အစီရင္ခံ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။

ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္မႈကို တင္းက်ပ္စြာ ကန္႔သတ္တားျမစ္ထားေသာ ၀ နယ္ေျမ၊ ကိုးကန္႔ ႏွင့္ မုန္းလားေဒသမ်ား သည္ ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈ ကင္းလြတ္နယ္ေျမမ်ားအျဖစ္ တည္ရိွေနေသးသည္ကို TNI သုေတသနျပဳခ်က္က အတည္ျပဳ ထားသည္။ "က်ေနာ္တို႔ေဒသအတြင္းမွာ ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈ ရိွမရိွကို ၿမိဳ႔နယ္တခုခ်င္းအလိုက္ ႏွစ္စဥ္ က်ေနာ္တို႔စစ္ေဆးပါ တယ္။ အကယ္၍ ဘိန္း တမူ (၀. ၀၆၇ ဟက္တာ) စိုက္ပ်ဳိးတာကို က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔တယ္ဆိုရင္ အဲဒီသူေတြကို ေထာင္ ဒဏ္ ၃ ႏွစ္နဲ႔ ယြမ္ေထာင္ဂဏန္း (၁ ယြမ္ = ၀. ၁၅ အေမရိကန္ေဒၚလာ) စသျဖင့္ ဒဏ္ရိုက္ပါတယ္" ဟု ၀ အမ်ဳိးသား ေသြးစည္းညီညြတ္ေရးပါတီ (UWSP) ၏ ကိုယ္စားလွယ္တဦးက TNI သို႔ မၾကာေသးခင္က ေျပာျပခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္လည္း ၀ တပ္မ်ား ထိန္းခ်ဳပ္ရာ ေဒသႏွင့္ နယ္နိမိတ္ထိစပ္ေနေသာ အစိုးရထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ရိွသည့္ ေဒသမ်ားျဖစ္သည့္ ဟိုပန္းၿမိဳ႕နယ္တြင္မူ ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈ တိုးမ်ားလာေနသည္။ UWSP ၀ တပ္မ်ားက ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈ တားျမစ္ဟန္႔တားလိုက္ၿပီးသည့္ေနာက္ပိုင္း ထိုေဒသမွ ဘိန္းစိုက္သူမ်ားက ဟိုပန္းေဒသအတြင္းသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕၀င္ ေရာက္လာၾကပံုရသည္။

တခ်ိန္တခါက အေရွ႕ေတာင္အာရွ၏ အဓိက ဘိန္းျဖဴထုတ္လုပ္မႈေဒသမ်ားျဖစ္ခဲ့ေသာ ေလာႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းႏွင့္ ၀ ေဒသ ႏွစ္ခုစလံုးတြင္ ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈက်ဆင္းလာရျခင္းသည္ ေဒသခံ အာဏာပိုင္မ်ား၏ မူ၀ါဒဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္တြင္ ေလာႏိုင္ငံ အစိုးရက ၂၀၀၅ ခုႏွစ္တြင္ ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈ လံုး၀မရိွေသာ ႏိုင္ငံတခု အျဖစ္သို႔ ေရာက္ရိွရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ၎၏ သံႏၷိဌာန္ျပဳခ်က္ကို တရား၀င္ ထုတ္ျပန္ေျပာဆိုခဲ့ၿပီး ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ ၀ါရီလတြင္ ဘိန္းကင္းစင္ေသာႏိုင္ငံအျဖစ္ ေၾကညာႏိုင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း လူသူအေရာက္နည္းေသာ ေတာင္ ထူထပ္သည့္ ေဒသမ်ားတြင္ ခိုး၀ွက္စိုက္ပ်ဳိးေနေသာ အေသးစား ဘိန္းစိုက္ခင္းမ်ား ဆက္လက္ရိွေနဆဲ ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္မႈ က်ဆင္းလာရျခင္းမွာလည္း ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္းအတြင္း တည္ရိွေသာ အပစ္ရပ္အဖြဲ႔မ်ားက ၎တို႔ေဒသအတြင္း ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈ တားျမစ္ဟန္႔တားမႈမ်ား ထုတ္ျပန္ေၾကညာလာျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ယင္းသို႔ တားျမစ္ဟန္႔တားမႈမ်ားျပဳခဲ့သည့္ အဖြဲ႔မ်ားတြင္ အမ်ဳိးသားဒီမိုကရက္တစ္ မဟာမိတ္တပ္မေတာ္ (NDAA) ေဒသ မုန္းလားတြင္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္၌လည္းေကာင္း၊ ျမန္မာအမ်ဳိးသားဒီမိုကရက္တစ္မဟာမိတ္တပ္မေတာ္ (MNDAA) ၏ ကိုးကန္႔ေဒသတြင္ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္၌လည္းေကာင္း၊ (UWSP) ၏ ၀ ေဒသအတြင္းတြင္ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္၌ လည္းေကာင္း ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈ တားျမစ္ပိတ္ပင္အမိန္႔မ်ား ထုတ္ခဲ့ၾကသည္။

ယခင္ကာလမ်ားတြင္ ထိုေဒသမ်ားသည္ ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးေသာ အဓိကေဒသမ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ တိုက္ ခိုက္လာခဲ့ရေသာ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲဒဏ္ႏွင့္ ပိတ္ဆို႔မႈဒဏ္မ်ား ခံခဲ့ရၿပီးေနာက္ ၎အပစ္ရပ္အဖြဲ႔မ်ားသည္ မူယစ္ေဆး၀ါး စီးပြားေရးတြင္ ပါ၀င္ခဲ့ေသာ အမည္းစက္ကို ဖယ္ရွား၍ ႏိုင္ငံတကာ၏ ႏိုင္ငံေရးအရ အသိအမွတ္ျပဳခံရရန္ႏွင့္ ၎တို႔၏ ဆင္းရဲခြၽတ္ခ်ံဳက်ေနေသာ ေဒသမ်ားအတြက္ ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးအကူအညီအေထာက္အပံ့မ်ား ရရိွရန္ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ၾကသည္။
သို႔ေသာ္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွစ၍ ေရႊႀတိဂံေဒသအတြင္း အမ်ားအားျဖင့္ ျမန္မာဘက္ျခမ္းအတြင္း ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈ က်ဆင္း လာရမႈသည္ ေဒသခံအာဏာပိုင္မ်ား၏ မူ၀ါဒဆိုင္ရာ ၾကား၀င္ေဆာင္ရြက္မႈ တခုတည္းေၾကာင့္ မဟုတ္ေပ။ ေရႊႀတိဂံ ေဒသမွ ထုတ္ကုန္မ်ားမွ အာဖဂန္နစၥတန္ ထုတ္ကုန္မ်ားသုိ႔ ကမၻာ့ဘိန္းေစ်းကြက္ သိသိသာသာ ေျပာင္းေရႊ႔သြားေသာ ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ျဖစ္ရသည္မွာလည္း အသစ္အဆန္းျဖစ္စဥ္ တခုေတာ့ မဟုတ္ေပ။ သမိုင္းေၾကာင္းကို ျပန္ၾကည့္ပါက ႏိုင္ငံတကာ ဘိန္းႏွင့္ ဘိန္းျဖဴေစ်းကြက္တြင္ ႀကီးမားေသာ အေျပာင္းအလဲမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္ကို ေတြ႔ ၾကရမည္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ တူရကီ ဘိန္းစိုက္ကြက္မွ အီရန္ႏွင့္ ပါကစၥတန္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႔သြားခဲ့ၿပီး ထိုမွ တဖန္ အာဖဂန္နစၥတန္သို႔လည္းေကာင္း ေျပာင္းေရႊ႔သြားခဲ့သည္။ မကၠစီကိုႏွင့္ ကိုလံဘီယာႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဘိန္းစိုက္ ကြက္ အသစ္မ်ား ျဖစ္ေပၚေနျပန္သည္။

ျမန္မာ့ဘိန္းျဖဴသည္ ဥေရာပႏွင့္ ေျမာက္အေမရိက ေစ်းကြက္မ်ားတြင္ အာဖဂန္မွ ထုတ္ေသာ ဘိန္းျဖဴ (ဥေရာပႏွင့္ အေမရိကန္ေစ်းကြက္) ႏွင့္ လက္တင္အေမရိကႏိုင္ငံမ်ားမွ ထုတ္ေသာ ဘိန္းျဖဴမ်ား (အေမရိကန္ေစ်းကြက္သို႔) ၏ လံုး၀ သိမ္းပိုက္ေမာင္းထုတ္ျခင္းခံလိုက္ရသည္ ဟူေသာအခ်က္သည္ လူသိနည္းသလို၊ အစီရင္ခံစာမ်ား ေရးသားရာ တြင္လည္း ႁခြင္းခ်န္ထားခဲ့ၾကသည္။ ဤသည္မွာ အေရးႀကီးသည့္ အခ်က္တခ်က္လည္း ျဖစ္သည္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ား တြင္ ကိုလံဘီယာႏိုင္ငံမွ ဘိန္းျဖဴမ်ားသည္ အေမရိကန္ေစ်းကြက္တြင္ တဦးတည္း မင္းမူေနခဲ့သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ လာေသာ ဘိန္းျဖဴအားလံုးနီးပါးသည္ လတ္တေလာအားျဖင့္ အေရွ႔ေတာင္အာရွ၊ တရုတ္၊ အိႏိၵယ၊ ၾသစေတးလ်ႏွင့္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတို႔တြင္သာ ေစ်းကြက္ရွိ သံုးစြဲေနၾကေတာ့သည္။

ယခင္က ဘိန္းျဖဴထုတ္လုပ္ေသာ တခ်ဳိ႕အုပ္စုမ်ားသည္ စိတ္ႂကြေဆးျပားမ်ား (Amphetamine-type stimulants –ATS) ထုတ္လုပ္ေရးဘက္သို႔ ေျပာင္းလဲသြားခဲ့ေၾကာင္း ညႊန္ျပခ်က္မ်ား ရိွေနသည္။ အပစ္ရပ္အုပ္စုမ်ားက ဘိန္းစိုက္ ပ်ဳိးမႈႏွင့္ ဘိန္းျဖဴထုတ္လုပ္မႈ တားျမစ္လိုက္ေသာ ေဒသမ်ားျဖစ္သည့္ ကိုးကန္႔ႏွင့္ ၀ ေဒသမ်ားကဲ့သို႔ေသာ ေဒသမ်ား တြင္ တရုတ္ရာဇ၀တ္ဂိုဏ္း အမ်ားအျပားက ATS စိတ္ႂကြေဆးျပားမ်ားကို လာေရာက္ထုတ္လုပ္ေနသည္ဟုလည္း သတင္း အရင္းအျမစ္မ်ားစြာက အခုိင္အမာ ေျပာဆိုေနၾကသည္။

ပို၍စိုးရိမ္ဖြယ္ေကာင္းေသာ အခ်က္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံႏွင့္ ေလာႏုိင္ငံရိွ ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးခဲ့သူမ်ားအၾကား ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈ က် ဆင္းလာမႈေၾကာင့္ ေဘးဒုကၡ ၾကံဳေတြ႔ေနရျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈက်ဆင္ျခင္းကို "ေအာင္ျမင္မႈ တခု" အျဖစ္ ထုတ္ေဖၚေျပာဆိုရန္ပင္ ခက္ခဲလွသည္။ ဘိန္းစိုက္ ေတာင္သူဦးႀကီးေဟာင္းမ်ားကို ႏိုင္ငံတကာ အကူ အညီ တခ်ဳိ႕ေပးထားၿပီး ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာ အန္ဂ်ီအိုမ်ားႏွင့္ ကုလသမဂၢေအဂ်င္စီမ်ားစြာကလည္း "၀" ႏွင့္ ကိုးကန္႔ နယ္မ်ားအတြင္း ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ယင္းေထာက္ပံ့မႈမ်ားမွာ ၎ ေဒသခံတို႔၏ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းမႈအေပၚ ပိတ္ပင္ထားျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာရသည့္ ဆိုးက်ဳိးဒုကၡ အေပၚ မေထမိသည္ကို အရွင္းသား ျမင္ေတြ႔ေနရသည္။

ကမၻာ့စားနပ္ရိကၡာအစီအစဥ္ (WFP) ႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံတို႔က ျမန္မာႏုိင္ငံ ေျမာက္ဘက္ျခမ္းေဒသအတြင္း ဘိန္းစုိက္ ေတာင္သူေဟာင္းမ်ားအတြက္ အေရးေပၚ အစားအစာ အေထာက္အပံ့မ်ား ေပးထားၿပီးျဖစ္ေသာ္လည္း ယင္းအကူ အညီသည္ ေရရွည္တည္တံ့မည့္ အေျဖတခု မဟုတ္ေပ။

ေရႊႀတိဂံေဒသအတြင္း ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈက်ဆင္းလာမႈေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာေသာ အႀကီးမားဆံုး ဆိုးက်ဳိးဒုကၡမွာ ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးေတာင္သူမ်ားအေပၚတြင္ သက္ေရာက္ေနသည္ကို အျငင္းပြားဖြယ္ မရိွသည့္အခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံေျမာက္ပိုင္း၊ ေလာႏိုင္ငံံႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္းရိွ ေတာင္ကုန္းမ်ား၊ ေတာင္ထူထပ္ေသာ ေဒသမ်ားအတြင္း ဘိန္းခင္းမ်ား စိုက္ပ်ဳိးလာသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ မက ရိွခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ဘိန္းခင္းမ်ားကို လူသူအေရာက္နည္းေသာ မတ္ေစာက္သည့္ ေတာင္ေစာင္းမ်ား သို႔မဟုတ္ လွ်ိဳေျမာင္ငယ္မ်ားတြင္ မ်ားေသာအားျဖင့္ စိုက္ပ်ဳိးၾကၿပီး ပံုမွန္အားျဖင့္ ေရသြင္းစိုက္ပ်ဳိးျခင္း သို႔မဟုတ္ ေျမၾသဇာအသံုးျပဳျခင္းမ်ားလည္း မရိွၾကေပ။ အထြက္ႏႈန္းသည္လည္း ပံုမွန္အားျဖင့္ အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ပါက နိမ့္က်သည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။
ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ မရိွေသာ အေျခခံအေဆာက္အဦမ်ားႏွင့္ ခက္ခဲေသာ သယ္္ယူပို႔ေဆာင္ေရးစနစ္မ်ားေၾကာင့္ လူသူမနီး ေတာင္ ထူထပ္ေသာေဒသမ်ားတြင္ ဘိန္းခင္းအမ်ားစုကို စိုက္ပ်ဳိးၾကေသာေၾကာင့္သာ ေစ်းကြက္တြင္ ရွားပါး၊ ယွဥ္ၿပိဳင္ရန္ ခက္ခဲေသာ သီးႏွံ ျဖစ္ေနၾကရသည္။ ခက္ခဲေသာ ေျမအေနအထားတြင္ ဘိန္းပင္မ်ားကို လြယ္လင့္တကူ စိုက္ပ်ဳိး ႏုိင္ၿပီးျပန္ရႏိုင္သည့္ တန္ဖိုးကလည္း သူတို႔အတြက္ ႀကီးလွသည္။

ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးျခင္းသည္ ဆင္းရဲမြဲေတမႈႏွင့္လည္း လံုး၀ ဆက္ႏြယ္မႈ ရိွေနသည္။ ဘိန္းစုိက္ပ်ဳိးသူအမ်ားစုမွာ ေတာင္ေပၚ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးျခင္းျဖင့္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းျပဳၾကေသာ လူနည္းစု တိုင္းရင္းသားအုပ္စုမ်ားမွ ဆင္းရဲေသာ ေက်း ရြာသားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ထိုတိုင္းရင္းသားမ်ားအထဲတြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ ၀ ၊ အခါ၊ လားဟူ၊ ပေလာင္၊ ပအို႔၀္၊ ရွမ္း၊ ကရင္၊ ကရင္နီႏွင့္ ကခ်င္တိုင္းရင္းသားတို႔ ပါ၀င္ၾကၿပီး ေလာႏိုင္ငံမွ ေယာင္ (Yao)၊ မုန္ႏွင့္ အခါ တိုင္းရင္းသားမ်ား အျပင္၊ ထိုင္းႏိုင္ငံမွ မံုး၊ လားဟူ ႏွင့္ အခါတိုင္းရင္းသားမ်ား ပါ၀င္ၾကသည္။

မိရိုးဖလာအရ တိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ ဘိန္းကို ငွက္ဖ်ားေရာဂါ၊ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာေရာဂါ၊ ၀မ္းပ်က္၀မ္း ေလ်ွာေရာဂါႏွင့္ အနာသက္သာေစေရးအတြက္ ေဆး၀ါးအျဖစ္ အသံုးျပဳၾကသည္။ ဘိန္းကို ဓေလ့ထံုးစံ ပြဲေတာ္မ်ား၊ လက္ထပ္မဂၤလာပြဲမ်ားႏွင့္ အသုဘ အခမ္းအနားမ်ားတြင္လည္း အသံုးျပဳၾကသည္။ ထို႔အျပင္ ဘိန္းအေစ့ကို ဟင္းခ်က္ ဆီႀကိတ္ရာတြင္ အသံုးျပဳသကဲ့သုိ႔ ဘိန္းသည္ နတ္ကိုးကြယ္ျခင္းႏွင့္လည္း ဆက္ႏြယ္မႈ ရိွေနျပန္သည္။ တခါတရံတြင္ ဘိန္းကို ေငြေၾကးအစားထိုး အသံုးျပဳသကဲ့သို႔ ဘိန္းသည္ စုေငြပစၥည္း အျဖစ္လည္း အသံုးျပဳၾကျပန္သည္။

ပို၍အေရးႀကီးေသာ အခ်က္တခုမွာ ဘိန္းစိုက္ခင္းမ်ားသည္ ၎တိုင္းရင္းသားျပည္သူမ်ားအတြက္ အဓိက ၀င္ေငြရ သီးႏွံတခု ျဖစ္ေနျခင္းပင္။ တႏွစ္ပတ္လည္စာတြင္ မိသားစုထမင္းစားရန္အတြက္ ဆန္စပါးကို ေလးလမွ ေျခာက္လစာ အထိသာ ၎တို႔က စိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္ႏိုင္သည္။ "ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးျခင္းသည္ မိသားစု လိုအပ္ခ်က္မ်ား၊ ကေလးပညာေရး စရိတ္၊ က်န္းမာေရး စရိတ္၊ အစားအစာႏွင့္ အိမ္ေထာင္စု လိုအပ္ခ်က္ပစၥည္းမ်ား ၀ယ္ယူႏိုင္ေရးအတြက္ ေငြေၾကးရရိွ ႏိုင္သည္။ ၎တို႔၏ အသက္ရွင္ေနထိုင္မႈအတြင္း ၾကံဳေတြ႔ရသည့္ အခက္အခဲျပႆနာမ်ားကို ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးျခင္းက ကူညီ ေျဖရွင္းေပးႏိုင္သည္ဟု ျပည္သူမ်ားက မွတ္ယူၾကသည္ဟု" TNI ၏ သုေတသနပညာရွင္တဦးက မွတ္တမ္းတင္ ထားသည္။

ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈ တားျမစ္လိုက္သည့္အတြက္ ၀င္ေငြရအစားထိုးနည္းလမ္း တခုအျဖစ္ ရွာေဖြရာတြင္ တရုတ္ႏုိင္ငံ တေလ်ာက္ရွိ အပစ္အခတ္ရပ္စဲထားေသာ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ ေလာႏိုင္ငံရွိ ေဒသခံ အာဏာပိုင္မ်ားက ယင္း ျပႆနာအတြက္ အေျဖတခု ရွာေတြ႔ခဲ့ၾကသည္ဟု ယူဆခဲ့ၾကသည္။ ဤအေျဖမွာ လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္စုႏွစ္တြင္ စီးပြား ျဖစ္ စိုက္ခင္းမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ ရာဘာ၊ လက္ဖက္၊ ၾကံႏွင့္ ဖရဲ စိုက္ခင္းမ်ား အလြန္အမင္းတိုးမ်ားလာခဲ့ၿပီး တရုတ္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ၎လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈမ်ားကို တိုးျမႇင့္ခဲ့ၾကသည္။ ေလာႏိုင္ငံရွိ ေဒသခံ အာဏာပိုင္မ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ ၀ေဒသမွ အာဏာပိုင္မ်ားက ရာဘာခင္းမ်ားကို ဘိန္းအစားထိုး သီးႏွံအျဖစ္ စိုက္ပ်ဳိး ရန္ တြန္းအားေပးေနၾကၿပီး ရာဘာပင္စိုက္ပ်ိးရန္အတြက္ ေျမဧကေျမာက္မ်ားစြာကို သီးသန္႔ဖယ္ထား အသံုးျပဳခဲ့ၾက သည္။ တရုတ္ႏိုင္ငံ ယူနန္ျပည္နယ္ ေတာင္ဘက္ျခမ္းအပါအ၀င္ ယင္းေဒသတခုလံုးသည္ " ရာဘာခါးပတ္ (Rubber Belt)" တခုအျဖစ္သို႔ ေျပာင္းလဲသြားေစရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကသည္။

"၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ ရာဘာထြက္ႏႈန္းက တဧကဆိုရင္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၄၀၀ ကေန ၅၀၀ အထိ ၀င္ေငြရရိွႏိုင္တယ္။ ဘိန္းထုတ္လုပ္မႈက တဧကဆိုရင္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၀၀ ေလာက္သာ ရႏုိင္ပါတယ္" ဟု ေလာႏိုင္ငံ အေျခစိုက္ ႏိုင္ငံတကာေအဂ်င္စီတခု၏ ကိုယ္စားလွယ္တဦးက ေျပာသည္။ "အဲဒါေၾကာင့္ ရာဘာပင္စိုက္တာဟာ စိတ္ကူးယဥ္ စရာေကာင္းတဲ့ အက်ိဳးအျမတ္ရတဲ့ သီးႏွံတခု ျဖစ္လာတယ္။ ရာဘာအပင္ဆိုတာ ဆင္းရဲတြင္းနက္ေနတဲ့ ျပည္သူေတြ ကို ကယ္မႏိုင္တဲ့ လက္နက္ ပစၥည္းတခုဆိုတာ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက သေဘာေပါက္လာၾကပါတယ္"ဟု လည္း TNI သုေတသနပညာရွင္က ဆိုခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္ ရာဘာစိုက္ခင္းမ်ားသည္ ေရရွည္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈတခုျဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ရာဘာအတြက္ အနာဂတ္ ေစ်းကြက္ႏွင့္ ရာဘာေစ်းတည္ၿငိမ္မႈအေပၚတြင္လည္း စိုးရိမ္ခ်က္မ်ား ရိွေနရေသးသည္။ ယူနန္ျပည္နယ္၊ ျမန္မာ ျပည္ ေျမာက္ဘက္ျခမ္းႏွင့္ ေလာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ရာဘာပင္ အႀကီးအက်ယ္တုိးျမႇင့္ စိုက္ပ်ဳိးေနျခင္းအေပၚ သဘာ၀ ပတ္၀န္း က်င္ဆိုင္ရာ အထူးစိုးရိမ္မႈမ်ားလည္း ရိွေနၾကသည္။

"ရာဘာပင္ဆိုတာ ေကာင္းတဲ့အရာတခုပါ" ဟု တရုတ္ႏိုင္ငံ ယူနန္ျပည္နယ္ရိွ ဆစ္ေဆာင္ပႏၷား အပူပိုင္းရာသီ ရုကၡဥယ်ာဥ္ (Xishuangbanna Tropical Botanical Garden) မွ ဟူဟြာဘင္း (Hu Huabin) က ရွင္းျပသည္။

"ဒါေပမယ့္ အရမ္းကာေရာ စိုက္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျပႆနာ ရိွတယ္"ဟုလည္း သူက ဆုိသည္။

ဟူဟြာဘင္းက ေျပာျပရာတြင္ ရာဘာစိုက္ပ်ဳိးျခင္းသည္ မူလအစတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ဥယ်ာဥ္မ်ားတြင္သာ စိုက္ပ်ဳိး ေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းတြင္ တရုတ္ျပည္တ၀န္း စုိက္ပ်ဳိးခြင့္ျပဳခဲ့သည့္အခ်ိန္မွစ၍ ေဒသအတြင္း ပ်ံ႔ႏွံ႔သြားခဲ့သည္ဟု ဆို သည္။ "ေဒသအတြင္း မနက္ခင္း ေပၚလာေနၾက ျမဴေတြသိပ္မက်ေတာ့ဘူး ဆိုကတည္းက ရာဘာစုိက္ပ်ဳိးျခင္း ေၾကာင့္ ေဒသအတြင္းရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲအေပၚ သက္ေရာက္မႈ ရိွေနပါၿပီ" ဟုသူက ဆိုခဲ့ပါသည္။

တရုတ္ကုမၸဏီမ်ားက ရာဘာစီးပြားျဖစ္စိုက္ပ်ဳိးျခင္းတြင္ အႀကီးအက်ယ္ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈမ်ားလုပ္ေနျခင္းႏွင့္ ရိွၿပီးသား စိုက္ပ်ဳိးေျမမ်ားကို စီးပြားေရးလုပ္ကြက္မ်ားအတြက္ အသြင္ေျပာင္းလိုက္ျခင္းေၾကာင့္ ရိွၿပီးသား စိုက္ေျမ ျပႆနာကိုပါ ပို၍ ဆိုးရြားလာေစသည္။ အထူးသျဖင့္ လူနည္းစု ဆင္ရဲသားရြာသားမ်ားအတြက္ ပို၍ ခက္ခဲေစသည္ဟု ဆိုသည္။ ဆင္ရဲသားရြာသားမ်ားအဖို႔ စိုက္ပ်ဳိးရန္ အလြန္ခက္ခဲသည့္ ေျမဖ်င္းေျမညံ့မ်ားကိုသာ ရရိွၾကၿပီး ရာဘာစိုက္ ခင္းမ်ား တြင္လည္း လုပ္အားေပးရန္အတြက္ ပံုမွန္ဆိုသလို အတင္းအဓမၼ ေခ်ာဆြဲ ခံၾကရျပန္သည္။

"က်ေနာ္အလုပ္လုပ္တဲ့ ၿမိဳ႕နယ္အတြင္းမွာရိွတဲ့ အိမ္ေထာင္စုမွန္သမွ် ရာဘာစိုက္ခင္းမွာ လုပ္အားမေပးရတဲ့ အိမ္ ေထာင္စုရယ္လို႔ တစုတေလေတာင္ မရိွပါဘူး၊ အတင္းအက်ပ္ ခုိင္းတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ကို လုပ္အားခ နည္း နည္းပါးပါးေတာ့ ေပးပါ တယ္" ဟု "၀" ေဒသအေျခစိုက္ ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီေပးေရး လုပ္သား တဦးက ေျပာျပခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္ "၀" ေဒသအတြင္း အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနေသာ တျခားအကူအညီေပးေရးလုပ္သားတဦးကမူ ထိုကဲ့သို႔ လုပ္အား ခေပးမႈတြင္ အာမခံခ်က္မရိွဟု ဆိုသည္။ "ရာဘာစိုက္ခင္း မန္ေနဂ်ာအေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္၊ ေတာ္ေတာ္မ်ား မ်ားက ေတာ့ ဘာလခမွ မရပါဘူး၊ ဒါေပမယ့္ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ သူတို႔ အခြန္ေပးစရာေတာ့ မလိုေတာ့ဘူး၊ ျပႆနာက ေတာ့ တကယ့္အႀကီးႀကီးပါ"ဟုလည္း သူက ေျပာသည္။

တခ်ိန္တည္းမွာပင္ ေဒသခံျပည္သူမ်ားသည္ ဘိန္းပေပ်ာက္ေရးလုပ္ငန္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာရသည့္ ဆိုးက်ဳိးဒုကၡမ်ား ခံစားရျခင္း အေပၚတြင္သာ စိတ္မေက်မခ်မ္းျဖစ္ေနၾကျခင္း မဟုတ္ေပ။ တျခား မေက်နပ္မႈမ်ားလည္း ရွိေနၾကသည္။

"က်ေနာ္တို႔ေဒသမွာ ဘိန္းမစိုက္ပ်ဳိးရတားျမစ္ခ်က္ကို အဓိက လုပ္ရျခင္းက တရုတ္ျပည္က ဖိအားေပးလာလို႔ပါ" ဟု မုန္းလားေဒသအတြင္းရိွ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးအဖြဲ႔တခုျဖစ္သည့္ NDAA အဖြဲ႔၏ ကိုယ္စားလွယ္တဦးက ဆိုခဲ့သည္။

“က်ေနာ္တို႔က ဘိန္းမစိုက္ပ်ဳိးရ တားျမစ္ခ်က္လုပ္ငန္းကို ပထမဦးဆံုး စလုပ္ခဲ့တဲ့ အဖြဲ႔ျဖစ္ေနတာေတာင္မွ က်ေနာ္တို႔ ေဒသကေန တရုတ္ျပည္ကို ဘိန္းေတြ ဘာျဖစ္လို႔ ဒီေလာက္မ်ားမ်ားစားစား ၀င္ရတာလဲလို႔ က်ေနာ္တို႔ကို သူတို႔က အခု ေမးေနၿပီ" ဟု ၎က ေျပာျပသည္။

တရုတ္ႏိုင္ငံသည္ မၾကာေသးမီက ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း ဘိန္းစုိက္ပ်ဳိးမႈ တိုးျမင့္လာသည့္အေပၚတြင္ အထင္းသား စိုးရိမ္ ပူပန္ေနသည္။ ဒီမိုကရက္တစ္တပ္မေတာ္သစ္ (ကခ်င္) (NDA-K) ကဲ့သို႔ေသာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး အဖြဲ႔မ်ားကို ၎ တို႔ထိန္းခ်ဳပ္ရာ ေဒသမ်ားအတြင္း ဘိန္းစိုက္ပ်ဳိးမႈမ်ား ရပ္စဲေစရန္ တရုတ္ႏိုင္ငံက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ရာဇသံေပးထားၿပီး လည္း ျဖစ္သည္။ တရုတ္ႏုိင္ငံသည္ ျမန္မာနုိင္ငံအတြင္း ဘိန္းစုိက္ပ်ဳိးမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ၎တို႔ဘာသာ သီးသန္႔ စစ္ တမ္းေကာက္ယူမႈမ်ားလည္း ျပဳလုပ္ေနသည္။

တရုတ္ႏိုင္ငံ နယ္စပ္တရိုးရိွ ယခင္က ဘိန္းျဖဴစိုက္ပ်ဳိး ထုတ္လုပ္ခဲ့ေသာ ျပည္သူလူထုထံသို႔ အေရးေပၚ ဆန္အကူ အညီမ်ား ေထာက္ပံ့ေပးေနဆဲ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ထုိေဒသမ်ားအတြင္း တရုတ္ႏိုင္ငံမွ အကူအညီေပးေသာ ဘိန္းအစား ထိုး သီးႏွံလုပ္ငန္းမ်ားသည္ စီးပြားေရးအက်ိဳးအျမတ္ကို အဓိကေမွ်ာ္ကိုးသည့္ တရုတ္ ပုဂၢလိကကုမၸဏီ မ်ားမွ လာေန ျခင္း ျဖစ္သည္။

အစားထိုး ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးစီမံခ်က္ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွ တဆင့္ ၎တို႔ေဒသအတြင္း လာေရာက္လုပ္ကိုင္ေန ၾကေသာ တရုတ္ ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အပစ္ရပ္အဖြဲ႔မ်ားက သိပ္ေတာ့သေဘာမေတြ႔လွေပ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ထိုကုမၸဏီ မ်ား၏ ေဒသအတြင္း ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ လုပ္ငန္းမ်ားသည္ အေပါင္းလကၡဏာဆန္ေသာ အက်ိဳးျပဳမႈမ်ား ရိွ မလာျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ယင္းတရုတ္ကုမၸဏီမ်ားသည္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး စီမံခ်က္မ်ား လုပ္ေဆာင္ရန္အတြက္ တရုတ္ အစိုးရထံမွ ေခ်းေငြမ်ား ရရိွၾကသည္။ သို႔ေသာ္ လက္ေတြ႔တြင္မူ သူတို႔စီးပြားေရးသာ သူတို႔လုပ္ေနၾက ျခင္းျဖစ္သည္။ အမ်ားစုေသာ ဘိန္းစုိက္ေတာင္သူဦးႀကီးမ်ားက ထိုစီမံခ်က္မ်ားမွ တစံုတရာအက်ိဳးအျမတ္ ခံစားခြင့္ မရွိၾကေသးေပ။

ေက်းလက္ေနျပည္သူမ်ား လတ္တေလာ ေတြ႔ၾကံဳေနရသည့္ ေဘးဒုကၡအေပၚ ထပ္ေလာင္း ဒုကၡမျဖစ္ေစေရးကို ဟန္႔ တားရန္ ႏွင့္ ယေန႔အခ်ိန္အထိ ေအာင္ျမင္မႈရရိွရန္အတြက္္ အဟန္႔အတားျဖစ္ေနျခင္းမ်ားကို တားဆီးႏိုင္ရန္အတြက္ မူးယစ္ေဆး၀ါးထိန္းခ်ဳပ္မႈ မူ၀ါဒမ်ားသည္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကို ဦးတည္ေရွးရႈ လုပ္ေဆာင္သင့္လွေပသည္။ မူ၀ါဒမ်ားတြင္ ေရ ရွည္ အျမင္ရိွသင့္ၿပီး ဘိန္းစိုက္ေတာင္သူမ်ားအတြက္ အစားထိုး အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္းမ်ားလည္း ေဆာင္ ရြက္ေပးရန္ အထူးအာရံုထားသင့္သည္။ ယခုကဲ့သို႔ အေရးႀကီးသည့္အခ်ိန္တြင္ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀န္းက ေရႊ ႀတိဂံေဒသကို ပစ္ပယ္မထားရန္ အထူးအေရးႀကီးလွပါသည္။ ထိုကဲ့သို႔ေသာ နည္းလမ္းမ်ားမရိွပါက ဘိန္းျဖဴ ထုတ္ လုပ္မႈက်ဆင္းေနျခင္းသည္ တာရွည္ခံလိမ့္မည္ မဟုတ္ပါေၾကာင္း။ ။

Tom Kramer ေရးသားသည့္ Burma Daze ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေဖာ္ျပပါသည္။

တြမ္ကေရမာသည္ Transnational Institute (TNI) ၏ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ အစီအစဥ္မွ သုေတသီ တဦး ျဖစ္သည္။ TNI ၏ ေလ့လာခ်က္တခုျဖစ္ေသာ " Withdrawal Symptoms Changees in the Southeast Asian Drugs Market" ကို အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာ www.tni.org/drugs တြင္ ဖတ္ရႈႏုိင္ပါသည္။