ဖဲႀကိဳးနီ သို႔မဟုတ္ ရွင္သန္ျခင္းအတြက္ ကံစမ္းေနရသူမ်ား …

ၾကည္ေဝ | ေအာက္တိုဘာ ၂၁၊ ၂၀၀၈

အပတ္စဥ္ ဗုဒၶဟူးေန႔ေရာက္တို္င္း ရန္ကုန္ ေ၀ဘာဂီေဆးရံုၾကီး၏ ေဆးေပးေ၀ေရး အခန္းေရွ႕တြင္ ေဆးရရွိရန္ အတြက္ လာေရာက္စီတန္းလ်က္ရွိၾကေသာ အသားအေရ မြဲေျခာက္ေျခာက္၊ ပိန္ခ်ိခ်ိႏွင့္ လူေတြ၊ ျဖဴျဖဴ ေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ အသားအေရ၊ ၀ါးကပ္လို ပိန္ကပ္ကပ္ ခႏၶာကိုယ္မ်ိဳးေတြႏွင့္ ႏြမ္းႏြမ္းပါးပါး လူအုပ္ၾကီးကို ေတြ႕ျမင္ၾကရျမဲျဖစ္ သည္။

ထိုလူအုပ္ထဲတြင္ အသက္ ၃၀ မွ ၄၀ ေေက်ာ္အရြယ္အမ်ိဳးသမီးေတြလည္း ပါသည္။ အသက္ ၁၀ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြ လည္းပါသည္။ ျပီးေတာ့ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ အမ်ိဳးသားတခ်ိဳ႕လည္းပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း အမ်ား ဆံုးကေတာ့ ခပ္ပိန္ပိန္ အမ်ိဳးသမီးေတြႏွင့္ျဖဴေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ ခပ္ေသးေသး ကေလးငယ္ေတြပဲ ျဖစ္သည္။

ေဆးရံုမွ စူးရွေသာ ပိုးသတ္ေဆးအနံ႔သည္ သူတို႔ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ လိႈင္လ်က္ရွိေသာ္လည္း သူတို႔သည္ ထိုအနံ႔ကိုပင္ ယဥ္ပါးလ်က္ရွိကာ ေဆးရရွိေရးအတြက္ နံနက္ကတည္းကပင္ အခန္းအျပင္ဘက္စႀကႍတြင္ ထိုင္လ်က္တမ်ိဳး ထလ်က္တမ်ိဳး ေစာင့္ဆိုင္းေနၾကရင္း အခ်င္းခ်င္း စကားစျမည္ေျပာလ်က္ရွိသည္။

သူတို႔ အခ်င္းခ်င္းေျပာေလ့ရွိေသာ စကားမ်ားမွာ ေဆးေသာက္ရဖို႕နီးျပီလား၊ ဘယ္ေတာ့ေလာက္ ေသာက္ရမယ္ ထင္လဲ ဆိုတာမ်ိဳး၊ ဘယ္သူကေတာ့ ေဆးေစာင့္ေနရင္းနဲ႔ ဆံုးသြားျပီ ဆိုသည့္ စကားမ်ိဳး ျဖစ္ေနတာမ်ားသည္။

သူတို႔ႏွင့္ ေရွ႕တခန္းေက်ာ္တြင္ေတာ့ ေအအာဗီေဆး လာထုတ္သည့္ အခန္းျဖစ္သည္။ ထိုအခန္းေရွ႕တြင္လည္း သူတုိ႔ လိုပင္ေဆးလာေစာင့္ေနသူမ်ား ရွိသည္။ သူတို႔လူအုပ္ေလာက္ မမ်ားေသာ ထိုလူအုပ္ဆီသို႔သူတို႔သည္ အားက်ေသာ မ်က္၀န္းမ်ားႏွင့္လွမ္းလွမ္းၾကည့္ေနတတ္ၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ သူတို႔ အတြက္ ေအအာဗီေဆး အခမဲ့ေသာက္ခြင့္ရ ေရးမွာ အသက္ရွင္ခြင့္ အထူးဆုၾကီးတဆုပင္ မဟုတ္ပါလား။

အခန္းထဲမွာေတာ့ ထဘီအျပာ၀တ္ သူနာျပဳဆရာမၾကီးတဦး၊ ထဘီအနီ၀တ္ သူနာျပဳ ဆရာမ ေလး ၂ ဦးႏွင့္ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီ ပိုးကူးစက္ခံထားရသူမ်ားျဖစ္ေသာ္လည္း ဘ၀တူမ်ားကို ျပန္လည္ ႏွစ္သိမ့္အားေပးႏိုင္ေသာ PLWHA အမ်ိဳးသမီး ၃ ဦးႏွင့္ အမ်ိဳးသား ၁ ဦး ထိုင္လ်က္ရွိကာ ႏွစ္ေယာက္တတြဲ ၀င္လာေသာ PLWHA မ်ားကို ေဆးေပးလ်က္ရွိျခင္း ၊ ေဆးေသာက္ပံု ေသာက္နည္းကို ရွင္းျပလ်က္ရွိျခင္း တို႔ကိုေတြ႕ရသည္။

သူနာျပဳဆရာမၾကီးေပးေသာ ေဆးကို တရိုတေသ လွမ္းယူၾကျပီး ေသာက္ရမည့္ေဆးကို လိုက္မွတ္ရင္း၊ အသင့္ပါလာေသာ အိတ္ထဲသို႔ တရိုတေသ ထည့္သိ္မ္းရင္း သူတို႔သည္ ARV (Antiretroviral drug) ေဆး ဘယ္ေတာ့ေလာက္ ေသာက္ခြင့္ရ မလဲ၊ သူတို႔အလွည့္ေရာက္ရန္ နီးပါျပီလားဆိုသည္ကို မ၀ံ႕မရဲ အသံတိုးတုိးျဖင့္ ဆရာမနားကပ္ကာ ေမးေလ့ရွိသည္။

“တေယာက္လာလည္း ARV ေဆးေသာက္ခြင့္ရျပီလား၊ ဘယ္ေလာက္ေစာင့္ရဦးမွာလဲ ဆိုတာခ်ည္းပဲ ေမးေနၾကေတာ့ က်မတို႔လည္း အေျဖရေတာ္ေတာ္ခက္တယ္၊ ျမင္တဲ့အတိုင္းပဲ ေလွ်ာက္လႊာေတြကလည္း တထပ္ၾကီး”ဟု အဆိုပါ အခန္းထ ဲမွ သူနာျပဳဆရာမတဦးက ေျပာဆိုရင္း ေအအာဗီေဆး ေသာက္ခြင့္ရေရး အတြက္ တင္ထားၾကေသာ ေလွ်ာက္လႊာထပ္ ၾကီးကို ေမးေငါ့ျပသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ARV ( Antiretroviral drug) ေဆးကို အခမဲ့ေသာက္ခြင့္ရေနသူမ်ားမွာ ေအအာဗီေဆး လိုအပ္ ေနသူ ေပါင္း၏ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔သာ ေဆးရျခင္းျဖစ္ျပီး အမ်ားစုမွာ ေဆးလိုအပ္ေနေေၾကာင္း အိတ္ခ်္အိုင္ဗီ ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ လုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္လ်က္ေနေသာ Marie Stopes international မွ ဆရာ၀န္ၾကီး တဦး က ဆိုသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေအအာဗီေဆးကို အခမဲ့အမ်ားဆံုးေပးေနသည္မွာ ေအဇက္ဂ်ီ က ဖြင့္ထားေသာ သဇင္ေဆးခန္း ပင္ျဖစ္သည္။ ထိုေဆးခန္းမွ တႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာအားျဖင့္ လူနာေပါင္း ၁ ေသာင္းေက်ာ္ကို ေအအာဗီေဆး အခမဲ့ ေပးလ်က္ရွိေၾကာင္း သာေကတ သဇင္ေဆးခန္း ဆရာ၀န္တဦးထံမွ သိရွိရသည္။ ယခုအခါ ထိုအဖြဲ႕မွ ေနာက္ထပ္ လူနာမ်ားအား ေအအာဗီေဆး အခမဲ့ေပးျခင္းကို ကန္႔သတ္လိုက္ျပီ ျဖစ္ေၾကာင္းသိရသည္။

“က်ေနာ္တုိ႔ေပးေနတဲ့ လူက ခုကို ၁ေသာင္းေက်ာ္ေနပါျပီ၊ ဒီလူေတြကို သူတို႔ အသက္ရွင္ေနသေရြ႕ေပးသြားမွာ ဆိုေတာ့ ေနာက္ထပ္ လူနာသစ္လက္ခံျပီး ေပးဖို႔ဆိုတာ ေလာေလာဆယ္အေျခအေနအရေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ေသးပါ ဘူး" ဟု အဆိုပါ ဆရာ၀န္က ဆိုသည္။

ေအဇက္ဂ်ီမွ ေဆးေသာက္ရင္း ေသဆံုးသြားေသာ လူနာမ်ားရွိပါက ထိုလူနာမ်ားရေနေသာ ေအအာဗီေဆးကို အျခားလူနာ အသစ္တေယာက္အတြက္ စီစဥ္ေပးေသာ္လည္း လက္ရွိ ေဆးေသာက္ခြင့္ရေနေသာ လူနာမ်ား အျပင္ ေနာက္ထပ္ လူနာ အသစ္ကို ေဆးေပးႏိုင္ေရးအတြက္ ဘတ္ဂ်က္ အခက္အခဲေတြ႕ေနေၾကာင္း သိရသည္။

အစိုးရအေနႏွင့္အခမဲ့ေပးသည္မွာ ေထာင္ဂဏန္းေက်ာ္ရံုမွ် ရွိျပီး ကိုယ္ပိုင္ေငြျဖင့္ ၀ယ္ေသာက္ၾကသူမ်ားမွာလည္း ေထာင္ ဂဏန္းေက်ာ္မွ် ရွိေၾကာင္းလည္း သိရသည္။

အိတ္ခ်္အိုင္ဗီပိုး ကူးစက္ခံရသူမ်ား(PLWHA) အေနႏွင့္ အစိုးရေပးေသာ ARV( Antiretrovial drug) ေဆး အခမဲ့ ေသာက္ခြင့္ရေရးအတြက္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ ေ၀ဘာဂီေဆးရံုၾကီးတြင္ ေလွ်ာက္လႊာတင္ျပီး ေစာင့္ၾကရသည္မွာ လေပါင္း မ်ားစြာ ၾကာျမင့္ေၾကာင္း ေ၀ဘာဂီေဆးရံုၾကီးမွ သူနာျပဳဆရာမ တဦး၏ ေျပာျပခ်က္အရ သိရသည္။

ထိုသူနာျပဳဆရာမက အခမဲ့ေဆးေသာက္ခြင့္ေလွ်ာက္ထားသူမ်ား၏ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔သာ ေဆးရျခင္းျဖစ္ျပီး ထိုသူမ်ားက လည္း ၁ ႏွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္ၾကာသည္ အထိ ေစာင့္ရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုသည္။

ေအအာဗီေဆး အခမဲ့ေသာက္ခြင့္ကို လူတိုင္းရရွိျခင္းမဟုတ္၊ ရန္ကုန္ျမိဳ႕တြင္ ေနထိုင္သူ( ရန္ကုန္ျမိဳ႕မွ ပံုစံ ၁၀ တြင္ပါ၀င္သူ ) မ်ားသာလွ်င္ ေဆးေလွ်ာက္ယူခြင့္ရွိသည္။ နယ္မွ လာသူမ်ားမွာ ေဆးရလိုသည့္အတြက္ ရန္ကုန္ ျမိဳ႕မွ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း သို႔မဟုတ္ မိတ္ေဆြ တဦးဥၤီး၏ ေနအိမ္တြင္ ေနထိုင္သူအျဖစ္ ပံုစံ ၁၀ စာရင္းသြင္း ကာ ထိုေဆးရရွိေရးအတြက္ ေလွ်ာက္ ထားရျခင္းျဖစ္သည္။

နယ္မွေအအာဗီေဆးေသာက္ရန္ လိုအပ္ေနေသာ plwha မ်ားအေနႏွင့္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕သို႔ ေျပာင္းေရြ႕ေနထိုင္ရန္ လိုအပ္ ေၾကာင္း သိရသည္။ နယ္မွ လူမ်ားသည္ ေဆးကုရန္အတြက္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕သို႔တက္လာၾကျပီး ၄င္းတုိ႔ကို ကူညီပံ့ပိုးေပးေန သည့္ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီ ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးေနေသာ ျပည္တြင္း အဖြဲအစည္း မ်ားႏွင့္ဆက္သြယ္ရျခင္း ျဖစ္သည္။

ထိုအဖြဲ႔႔အစည္းမ်ားက ၄င္းတို႔ႏွင့္လာေရာက္ဆက္သြယ္ၾကသူမ်ားအား ေဆးရရွိေရးအတြက္ မည္ကဲ့သို႔ ေလွ်ာက္ ရမည္၊ ေအအာဗီေဆးမရခင္ ပိုးသတ္ေဆးႏွင့္ အားေဆးစသည့္ လိုအပ္သည့္ေဆးမ်ားေသာက္ခြင့္ရေရး အတြက္ လည္းေကာင္း၊ ေအအာဗီေဆး အားခ်င္းလိုအပ္သူမ်ားကို ေဆးအလွဴရွင္ရွာေဖြေပးျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း ေဆာင္ရြက္ေပးၾကျခင္း ျဖစ္္သည္။

အိတ္ခ်္အိုင္ဗီပိုးကူးစက္ခံရသူ အသက္ ၃၆ ႏွစ္အရြယ္ ကိုႏိုင္ဦးသည္ ARV ေဆးေသာက္ခြင့္ရေရးအတြက္ ေအာင္လံျမိဳ႕ ကေန ရန္ကုန္ျမိဳ႕သုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕လာခဲ့ျပီး ေျမာက္ဥကၠလာပ ေက်ာက္ေရတြင္း တြင္ အိမ္ခန္းေလး ငွားေနကာ ေဆးကို ေစာင့္လ်က္ရွိေၾကာင္း ကိုႏိုင္ဦးက ေျပာျပသည္။

“ARV( Antiretrovial drug) ေသာက္ခြင့္ရေရးအတြက္ ေ၀ဘာဂီေဆးရံုၾကီးမွာေလွ်ာက္လႊာတင္ျပီး ေစာင့္ေနရ တာ ေအာက္တိုဘာလ ၂၀ ရက္ေန႔ဆိုလွ်င္ ၁ႏွစ္ ႏွင့္ ၂လ ျပည့္ျပီ၊ ဘယ္ေလာက္ေစာင့္ရဦးမလဲ ဆိုတာမသိဘူး” ဟု သူက ဆိုသည္။

ကိုႏိုင္ဦးလိုပင္ ေဆးရရွိေရးအတြက္ ရန္ကုန္သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္ျပီး ေဆးရမည့္ရက္ကို ေစာင့္ေနသူေပါင္း ၃ ေထာင္ ၀န္းက်င္ခန္႔ရွိေၾကာင္း ေ၀ဘာဂီေဆးရံုၾကီး၏ စာရင္းမ်ားအရ သိရွိရသည္။

ထိုကဲ့သို႔ ေဆးေစာင့္ေမွ်ာ္ေနသူမ်ားသည္ ေဆးေသာက္ခြင့္မရမီမွာပင္ ေသဆံုးသြားၾကျခင္းလည္း ရွိေၾကာင္း ျပည္တြင္း အန္ဂ်ီအို အဖြဲ႕အစည္းတခုျဖစ္ေသာ Spring မွ ၀န္ထမ္းတဦး၏ ေျပာျပခ်က္အရ သိရသည္။

“ေဆးရမလားရမလားနဲ႔ ေစာင့္ရင္းေစာင့္ရင္း ေသကုန္ၾကတာပဲ။ ခုလည္း က်မတို႔အဖြဲ႕ကေန ေ၀ဘာဂီေဆးရံု ၾကီးကို ဆက္သြယ္ျပီး ေလွ်ာက္လႊာတင္ေပးထားတဲ့ သူ ၂၆ ေယာက္ရွိတယ္ ေ၀ဘာဂီကေန ရျပီးတာ၂ ေယာက္၊ သဇင္ကေန ရေနတာ ၇ ေယာက္ရွိတယ္၊ အလွဴရွင္ေတြ႕သြားျပီး ေဆးရတဲ့သူက ၂ ဦးရွိတယ္၊ က်န္တဲ့သူေတြထဲ က ဆံုးသြားတာ ၄ ေယာက္ရွိတယ္”ဟု အဆိုပါ အဖြဲ႕မွ ၀န္ထမ္းက ဆိုသည္။

အသက္ ၂၈ ႏွစ္အရြယ္ အိတ္ခ်္အိုင္ဗီပိုး ကူးစက္ခံေနရသူ မမ်ိဳးသည္ ARV( Antiretrovial drug) ေသာက္ခြင့္ ရေရး အတြက္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ ေ၀ဘာဂီေဆးရံုၾကီးတြင္ ေလွ်ာက္လႊာတင္ျပီး ေစာင့္ေနခဲ့ရသည္မွာ ၁၀ လၾကာခဲ့ျပီး ေနာက္ဆံုးတြင္ ေဆးမရဘဲ ေသဆံုးသြားခဲ့ေၾကာင္း သူမ၏ မိခင္ျဖစ္သူက ေျပာျပသည္။

သူမသည္ ေဆးရေရးအတြက္ သူမေနထိုင္ရာေတာင္ၾကီးျမိဳ႕ကေန ရန္ကုန္ျမိဳ႕ ေျမာက္ဥကၠလာပျမိဳ႕နယ္ ေက်ာက္ေရတြင္း ရပ္ကြက္တြင္ အိမ္ခန္းေလး ငွားကာ လာေရာက္ေနထိုင္ျပီး ေဆးရမည့္ ရက္ကို ေစာင့္ေမွ်ာ္ေန သူ ျဖစ္ေၾကာင္း သူမ၏ မိခင္က ဆိုသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္၂၀၀၆ ခုႏွစ္ စာရင္းအရ အိတ္္ခ်္အိုင္ဗီ ကူးစက္ခံရသူေပါင္း ၃ သိန္းေက်ာ္ခန္႔ရွိသည္ ဟု အစိုးရက ဆိုသည္။

ျပည္တြင္း အန္ဂ်ီအို တခုျဖစ္ေသာ spring မွ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္တြင္ အိတိ္ခ်္အို္င္ဗီိပုိးကူးစက္ခံရ သူေပါင္း ၅ သိန္း ေက်ာ္ခန္႔ရွိသည္ဟုု အနီးစပ္ဆံုး ခန္႔မွန္းထုတ္ျပန္ထားေၾကာင္း သိရွိရသည္။