ေ႐ႊ၀ါေရာင္ ဒီမိ္ုကရက္တုိက္ေဇးရွင္း

အရွင္လာဘ | စက္တင္ဘာ ၁၆၊ ၂၀၀၈

(၁) တတိယလႈိင္းႏွင့္ ခရစ္ယာန္ဘာသာ

ဟားဗက္တကၠသိုလ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပါေမာကၡ ဆင္မ်ဴရယ္ ဟန္တင္တန္ဟာ ကမၻာ့ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္ထြန္းေရးျဖစ္စဥ္မွာ ဗုဒၶဘာသာကုိ သိပ္အထင္ႀကီးလွ၊ ထည့္တြက္လွတာ မဟုတ္ပါဘူး။ သူ႕ရဲ႕နာမည္ေက်ာ္ “ယဥ္ေက်းမႈ တိုးတိုက္မိျခင္း” စာအုပ္မွာဆိုရင္ ဗုဒၶဘာသာ ႏိုင္ငံမ်ားဟာ တိုးတက္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈအဆင့္ (Civilization) အထိ ေရာက္မလာၾကဘူးလို႔ ဆိုထားပါတယ္။

ခရစ္ယာန္နဲ႔ အစၥလာမ္ဘာသာႏိုင္ငံမ်ားဟာ တိုးတက္တဲ့ လူသားဖြံ႔ၿဖိဳးမႈေတြနဲ႔ အင္ပါယာႀကီးေတြအထိ ျဖစ္ထြန္းခဲ့ၾကတယ္။ ဗုဒၶဘာသာကေတာ့ ဒီလိုမဟုတ္ဘဲ လူသားဖြံ႕ၿဖိဳးေရးနဲ႔ ဒီမိုကေရစီအေရးမွာ အၿမဲအႏုတ္သေဘာေဆာင္ၿပီး ငုတ္ေနတတ္တယ္။ အဓိက အေၾကာင္းတရားတခုက ဗုဒၶဘာသာဟာ သူ႔မူလစတင္ခဲ့တဲ့ အိႏိၵယႏိုင္ငံမွာကို ေျခကုပ္မၿမဲႏိုင္ခဲ့တာပဲလို႔ ဟန္တင္တန္က ေထာက္ျပပါတယ္။

ေနာက္ သူ႕ရဲ႕ နာမည္ႀကီး “တတိယလိႈင္း” စာအုပ္ဟာလည္း ၁၉၇၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားကေန ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္အဆံုးထိ အာဏာရွစ္စနစ္ကေန ဒီမိုကေရစီကူးေျပာင္းလာတဲ့ ႏိုင္ငံ ၃၀ ေလာက္ရဲ႕ အေတြ႕အႀကံဳေတြကို တင္ျပထားတယ္။ အဲ့ဒီမွာ သူေျပာသြားတာက တတိယလိႈင္း (Third Wave) ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္း ျဖစ္စဥ္မွာ ဘာသာေရးဟာ လံုး၀အေရးပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အေနာက္တိုင္း ခရစ္ယာန္ဘာသာနဲ႔ ဒီမိုကေရစီဟာ လံုး၀ဆက္စပ္ေနတယ္။ ေခတ္သစ္ ဒီမိုကေရစီဆိုတာလည္း ပထမဦးဆံုး ခရစ္ယာန္ ႏိုင္ငံေတြမွာပဲ စတင္ခဲ့ပါတယ္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ ၄၆ ႏိုင္ငံကိုၾကည့္ရင္ ၃၉ ႏိုင္ငံဟာ ကက္သလစ္နဲ႔ ပ႐ိုတက္စတင့္ဘာသာ အဓိက လႊမ္းမိုးထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြျဖစ္ေနတယ္။ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ဒီမိုကရက္တစ္ ယဥ္ေက်းမႈဟာ မူဆလင္ဘာသာ၊ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္အယူရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ထြန္းခဲလွတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

အဲ့ဒီလို ခရစ္ယာန္ႏိုင္ငံေတြမွာပဲ ဒီမိုကေရစီ စျဖစ္ထြန္းအေျခခိုင္ရတဲ့အေၾကာင္းက ခရစ္ယာန္ဘာသာဟာ တစ္ဦးခ်င္းရဲ႕ သိကၡာတန္ဖိုး (The dignity of the individual) ကို အေလးထားလို႔ ဒီႏိုင္ငံေတြမွာ ေက်ာင္းေတာ္နဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကား စည္းျခားထားမႈ (The separation of church and state) ရွိၾကလို႔ပဲလို႔ ဆိုပါတယ္။ ကက္သလစ္နဲ႔ ပ႐ိုတက္စတင့္ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားဟာ ဖိႏွိပ္တဲ့ အာဏာရွင္ တိုင္းျပည္ေတြရဲ႕ လြတ္ေျမာက္ေရး ႐ုန္းကန္ႀကိးပမ္းမႈေတြမွာ အဓိက အခန္းက႑က အၿမဲရွိေနလို႔ပဲ။ ေနာက္ၿပီး ခရစ္ယာန္ေက်ာင္းမ်ားနဲ႔ ဘာသာ၀င္ဦးေရ အျပန္႔က်ယ္လာျခင္းဟာ ဒီမိုကေရစီ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကို တြန္းအားေပးတယ္လို႔ ပါေမာကၡဟန္တင္တန္က ရပ္ခံတင္ျပထားပါတယ္။

(၂) အစလည္းခက္၊ အဆံုးလည္းခက္

အခုေျပာေနတာဟာ ဘယ္ဘာသာဟာ ပိုယံုၾကည္ထိုက္တယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥမဟုတ္ဘဲ ဒီမိုကရက္တုိက္ ေဇးရွင္းကိစၥသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဟန္တင္တန္ေထာက္ျပသလို အေနာက္ခရစ္ယာန္ႏိုင္ငံ အမ်ားစု ဒီမိုကေရစီေအာင္ျမင္ခိုင္ၿမဲေနတာကလည္း ျငင္းမရေအာင္ အထင္အရွားပါပဲ။ သို႔ေသာ္ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြကို ပုခံုးခ်င္းယွဥ္လာတဲ့ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္ တ႐ုတ္ေပါက္ေဖာ္ႀကီးရဲ႕ တိုးတက္ပြင့္လင္းလာမႈ။ မၾကာခင္ကျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာသံဃာေတာ္ေတြရဲ႕ ေမတၱာသုတ္ရြတ္ၿပီး စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ဆန္႔က်င္လႈပ္ရွားမႈ၊ တိဘက္ရဟန္းေတြရဲ႕ အိုလံပစ္မီးရွဴးတိုင္ ႏိုင္ငံေပါင္းစံုမွာ ၀င္လုမႈေတြဟာ ပါေမာကၡဟန္တင္တန္ရဲ႕ ခရစ္ယာန္အေလးထဲတဲ့ အျမင္ကို စိန္ေခၚလွန္ပစ္လိုက္တာလားလို႔ ေတြးစရာေတြ ရွိလာပါတယ္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရႊ၀ါေရာင္အေရးနဲ႔ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ တိဘက္အေရးဟာ မေအာင္ျမင္ေသးေပမယ့္ ကမၻာ့သမိုင္းနဲ႔ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္း ျဖစ္စဥ္မွာ ထူးျခားေနပါတယ္။ တဘက္က သိမ္ေမြ႔ႏူးညံ့တဲ့ အၾကမ္းမဖက္ အာဏာဖီဆန္မႈ၊ တဘက္မွာက စစ္တပ္ယႏၱရားသံုးၿပီး အဆံုးစြန္အ႐ိုင္းအစိုင္းဆံုး ေခ်မႈန္းမႈ။ အဲ့ဒီႏွစ္ခုအၾကား ဖီလာျဖစ္မႈ ျမင္ကြင္းေတြကို ကမၻာ့ရြာ မီဒီယာမွန္ေျပာင္းကေန အားလံုးျမင္ေတြ႔ခဲ့ၾကရပါတယ္။

ဗုဒၶဘာသာ ျမန္မာရဟန္းေတာ္မ်ားရဲ႕ ေမတၱာပို႔စီတန္းလမ္းေလွ်ာက္ပံု၊ ၀ိနည္းစည္းကမ္း ညီညြတ္ပံု၊ ထုထည္အင္အားႀကီးမားပံု၊ လံုထိန္းရဲနဲ႔ စစ္သားေတြကို ျပန္လည္ဦးခ်ကန္ေတာ့တဲ့ ျမင္ကြင္းပံုေတြဟာ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းကို အံ့ၾသမွင္တက္ေစ႐ံုမွ်မက ျမန္မာတို႔ကိုယ္တိုင္ မ်က္ရည္လည္ရႊဲခဲ့ရပါတယ္။

လြတ္လပ္ေရးကာလကစလို႔ ၁၉၈၈ အေရးေတာ္ပံုအထိ ျမန္မာရဟန္းေတာ္ေတြဟာ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈတိုင္းမွာ ပါ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ၂၀၀၇ စက္တင္ဘာ ေတာ္လွန္ေရးကေတာ့ သံဃာထု သက္သက္က ဦးေဆာင္တဲ့ စစ္အစိုးရ ဆန္႔က်င္ေရးျဖစ္လာၿပီး။ အခ်ိန္တိုေတာင္းလွေပမယ့္ တကမၻာလံုးရဲ႕ မ်က္ေျခမျပတ္ေစာင့္ၾကည့္မႈ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ကမၻာ့ဒီမိုကေရစီေရး တိုက္ပြဲအတြက္လည္း အျမင္သစ္ျဖစ္ၿပီး ဗုဒၶဘာသာဟာ ေလာကုတၱရာကိစၥသက္သက္ မ်က္ႏွာမူေနရာက ေလာကီဖြံ႕ၿဖိဳးေရးနဲ႔ လူ႕အခြင့္အေရး ကိစၥေတြဆီ တူရူလာပါတယ္။

ျမန္မာဗုဒၶရဟန္းေတာ္မ်ားရဲ႕ ဒီမိုကေရစီေရးတိုက္ပြဲဟာ ရက္ရက္စက္စက္ ေခ်မႈန္းခံလိုက္ရေပမယ့္ ၿပီးဆံုးသြားၿပီလို႔ေတာ့ လံုး၀ေျပာလို႔မရပါဘူး။ ဗုဒၶဘာသာကိုယ္၌ကိုက တိုးတက္တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ (Reform) လုပ္လာတာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ စက္တင္ဘာအေရးအခင္းဟာ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေရး ခရီးရွည္အတြက္ အစတကာတို႔ရဲ႕ အစပဲျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာ့ဒီမိုကေရစီအေရးမွာ အႏုတ္သေဘာ ေဆာင္တယ္လို႔ အျမင္ခံေနရတဲ့ ဗုဒၶဘာသာကို ျမန္မာရဟန္းပ်ိဳမ်ားက အေပါင္းလကၡဏာေဆာင္ေၾကာင္း ကမၻာကို ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ျပလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။

စက္တင္ဘာ သံဃာလႈပ္ရွားမႈ စတင္ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ စာေရးဆရာေမာင္စူးစမ္းကို သူ႔မိတ္ေဆြ တေယာက္က ဘယ္လိုျမင္သလဲလို႔ ေမးၾကည့္တဲ့အခါ ဆရာက “စဖို႔ခက္ခဲသလို အဆံုးသတ္ဖို႔လည္း ခက္တယ္”လုိ႔ တုန္႔ျပန္ ေျဖဆိုပါတယ္။ ဆရာေမာင္စူးစမ္းေျပာသလိုပဲ စက္တင္ဘာ သံဃာ့အေရအခင္းဟာ စတင္ဖို႔ အေတာ္ခက္ခဲတဲ့၊ ရဟန္းပ်ိဳမ်ား ရင္းၿပီးစြန္႔စားရတဲ့ တိုက္ပြဲျဖစ္သလို အဆံုးသတ္ဟာလည္း ျမန္မာ့ေတာ္လွန္ေရး အမ်ားစုရဲ႕ ထံုးစံအတိုင္း ကိုယ့္ဘက္က ပြဲမျပတ္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာကူးေျပာင္းႏိုင္တဲ့ ကတၱီပါေတာ္လွန္ေရးမ်ိဳးျဖစ္မလာခဲ့ဘဲ ဘုရားသားေတာ္ေတြ အေၾကာင္းမလွစြာနဲ႔ ေသြးစြန္းထင္းခဲ့ရပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္ ျမန္မာရဟန္းပ်ိဳမ်ားရဲ႕ စက္တင္ဘာအေရးဟာ စဖို႔ခက္ၿပီး အဆံုးသတ္ဖို႔ ခက္ရတာလဲ။ စက္တင္ဘာရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈေတြက ဘာလဲ။ ျမန္မာေထရ၀ါဒဟာ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ နီးစပ္ရဲ႕လား။ ခရစ္ယာန္ဘာသာက အာဏာရွင္ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားနိုင္သလိုမ်ိဳး၊ အနာဂါတ္မွာ ဗုဒၶဘာသာက အာဏာရွင္ ညႊတ္ကြင္းကေန ေဖာက္ထြက္ႏိုင္မွာလား။ ဒါမွမဟုတ္ ေတာင္ကိုရီးယားလို ဗုဒၶဘာသာကေန ခရစ္ယာန္အယူ ကူးေျပာင္းသူဦးေရ တိုးပြားလာမွ ဒီမိုကေရစီအျမစ္တြယ္ အေျခက်မွာလား။ စတဲ့စတဲ့ ေမးခြန္းေတြအတြက္ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္ရပ္နဲ႔အတူ ေထရ၀ါဒအေပၚ လူမႈေဗဒ၊ လူမႈသိပၸံရႈေထာင့္ေတြကေန သံုးသပ္ၾကဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။

(၃) လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ေမတၱာသုတ္

အေမရိကန္ လြတ္လပ္ေရး ေၾကျငာစာတမ္းမွာ ေသာမတ္စ္ဂ်ကဖာဆန္က “လူတိုင္းကို တူညီမွ်တစြာ ဖန္ဆင္းထားတာျဖစ္တယ္” (All men are created equal) ဆိုတဲ့ စကားကို သံုးခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း လင္ကြန္းတို႔၊ မာတင္လူသာကင္းတို႔ကေန ယေန႔ေခါင္းေဆာင္မ်ားအထိ အထပ္ထပ္သံုးစြဲခဲ့ၾကတယ္။ ဘုရားသခင္ဟာ အားလံုးကို တူညီတဲ့ ရပိုင္ခြင့္ေတြနဲ႔ ဖန္ဆင္းထားသမို႔၊ လူသားအားလံုးမွာ လူ႔အခြင့္အေရးဟာ ေမြးရာပါျဖစ္ၿပီး မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကမွ တားျမစ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ပိုင္ခြင့္မရွိဘူးလို႔ ဆိုလိုပါတယ္။ ဒီ၀ါက်ေလးတစ္ေၾကာင္းဟာ တာသြားလြန္းၿပီး အေနာက္တိုင္းႏိုင္ငံေတြမွာ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးေတြရရွိဖို႔ က်ားကန္ေပးပါတယ္။

ဒါျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ဒီမုိကေရစီေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးဖို႔အတြက္ ဗုဒၶဘာသာမွာ ဒီလိုအားကိုး အားထားျပဳေလာက္တဲ့ စကားရပ္မ်ိဳးမရွိဘူးလား။ ဗုဒၶရဲ႕ၾသ၀ါဒအျမဳေတေတြဟာ လူသားတိုင္းရပိုင္ခြင့္ေတြအတြက္ အနက္ဖြင့္ထူတတ္ရင္ အမ်ားႀကီးရႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ ေမတၱာသုတ္လာ “မာတာ ယထာနိယံပုတၱ၊ မယုသာ ဧကပုတၱ မႏုရေကၡ” ဆိုတဲ့ ပါဠိဟာ စဥ္းစားယူရင္ အေတာ္က်ယ္ျပန္႔ပါလိမ့္မယ္။ သတၱ၀ါတိုင္းအေပၚမွာ မိမိရင္၌ျဖစ္ေသာ တစ္ဦးတည္းေသာ သားကဲ့သို႔ ေမတၱာထားရမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီစကားရပ္အေပၚ လူ႔အခြင့္အေရးအျမင္ ရႈေထာင့္ကၾကည့္ရင္ ဗုဒၶဟာ လူသားအခြင့္အေရးဆိုတာ မေျပာနဲ႔ေတာ့။ သတၱ၀ါတိုင္းအေပၚမွာေတာင္ ကိုယ့္ရင္၀ယ္သားလို သေဘာထားရမယ္။ လူမွာ သူ႔ေမြးရာပါ ရပိုင္ခြင့္ရွိသလို သတၱ၀ါကိုယ္စီမွာလည္း ရပိုင္ခြင့္ေတြ ရွိၾကရမွာေပါ့။ လူအခ်င္းခ်င္း ႏွိပ္စက္ျခင္း ကင္းေ၀းၾက။ သတၱ၀ါကိုယ္စီရဲ႕ ကိုယ့္ရပိုင္ခြင့္ေတြကို ေလးစားၾကလို႔ ေကာက္ယူႏိုင္ပါတယ္။

ျမန္မာဗုဒၶဘာသာဟာ ေထရ၀ါဒျဖစ္တာမို႔ ေရွးေထရ္ႀကီး၀ါႀကီးတို႔ရဲ႕ အဆံုးအမအတိုင္း က်င့္ႀကံ လိုက္နာၾကဖို႔ပါပဲ။ ဒါဟာေရွးရိုးစြဲ ကြန္ဆာေဗးတစ္ ဆန္ေကာင္းဆန္ၿပီး အထက္ေအာက္ ဆက္ဆံေရးပံုစံနဲ႔ အမိန္႔ေပးပံုစံ (Authoritarian) ပဲလို႔ ေ၀ဖန္ၾကပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ကာလမသုတ္လို ဒီမိုကေရစီက် ေခတ္မွီလြန္းတဲ့ တရားမ်ားလည္း ရွိေနပါတယ္။ ရွင္သာရိပုတၱရာ ကိုယ္ေတာ္ႀကီးကို ခုႏွစ္ႏွစ္သား သာမေဏေလးက ေ၀ဖန္ေထာက္ျပမႈလို သည္းခံမႈ (Tolerance) ေဖာ္ျပတဲ့ ဒီမိုကေရစီ လကၡဏာရပ္ေတြလည္း အမ်ားႀကီးပါပဲ။

(၄) ေက်ာင္းေတာ္နဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္

ဒီမိုကေရစီမဟုတ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ဘာသာေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးဟာ သီးျခားမရွိပဲ ေရာေထြးေနတတ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံမ်ားမွာလည္း အစၥလာမ္ဘာသာကို ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာအျဖစ္ ျပဌာန္းၿပီး တရား၀င္ျပဳထားပါတယ္။ အေနာက္ဒီမုိကေရစီႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ အားသာခ်က္က ေက်ာင္းေတာ္နဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ စည္းျခားမႈ (Separation of church and state) ရွိျခင္းပါပဲ။ ဒါဟာ လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ရဲ႕ အေျခခံလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ခရစ္ယာန္ေက်ာင္းေတာ္ေတြဟာ ဒီမိုကေရစီအေရးနဲ႔ လစ္ဘာတီအေရးမွာ ေရွ႕ကမားမားမတ္မတ္ တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ပုတ္ရဟန္းမင္းမ်ားဟာ အာဏာရွင္ေတြကို ႏွိပ္ကြပ္ရာမွာ လက္သံေျပာင္ခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ေတြမွာ ဒီမိုကေရစီကူးေျပာင္းလာခဲ့တဲ့ ခ်ီလီ၊ ပိုလန္၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ ဘရာဇီးစတဲ့ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ဥပမာၾကည့္ရင္ ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။

၁၉၈၇ ခုႏွစ္ ခ်ီလီမွာ ဂၽြန္ေပါလ္ (၂) ဟာ အာဏာရွင္ပီႏိုေခ်းနဲ႔ ပက္ပင္းရင္ဆိုင္ရေတာ့ “က်ဳပ္ဟာ ဒီမိုကေရစီတရားေဟာဆရာမဟုတ္ဘူး။ ဧ၀ံေဂလိတရားေဟာဆရာပဲ။ ဒါေပမယ့္ ခရစ္ယာန္တရားေတာ္မ်ားဟာ လူသားအခြင့္အေရး ကိစၥအားလံုးနဲ႔ သက္ဆိုင္ေနတယ္။ အကယ္၍ ဒီမိုကေရစီဟာ လူ႔အခြင့္အေရးကို ဆိုလိုတယ္ဆိုရင္ ခရစ္ယာန္ ေက်ာင္းေတာ္ေတြဟာလည္း ဒီမိုကေရစီ တရားေဟာရမွာေပါ့”လို႔ ျပတ္ျပတ္သားသား ေျပာခဲ့ပါတယ္။

ခရစ္ယာန္ေက်ာင္းေတာ္မ်ားဟာ အာဏာရွင္ကို ဆန္႔က်င္ၿပီး လူသားလစ္ဘာတီေရးမွာ သမိုင္းတေလွ်ာက္ အေရးပါခဲ့တယ္။ အာဏာရွင္မ်ား မင္းဆိုးမင္းညစ္မ်ား ခ်ယ္လွယ္ခ်င္တိုင္း ခ်ယ္လွယ္ခြင့္ မရေအာင္ ျပည္သူလူထုကို အကာအကြယ္ ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါဆို ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္မ်ားနဲ႔ ေက်ာင္းေတာ္မ်ားကေရာ။

စက္တင္ဘာလႈပ္ရွားမႈက ရဟန္းပ်ိဳမ်ားဟာ ေခတ္သစ္ဗုဒၶဘာသာ ေလဘာတီသူရဲေကာင္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ျပႆနာက သံဃာ့မဟာနာယက အဖြဲ႕နဲ႔ အဘိဓဇဆရာေတာ္ႀကီးအခ်ိဳ႕ ျဖစ္ပါတယ္။ သံဃာ့မဟာနာယကဟာ သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ ဘာသာေရးအဖြဲ႔အစည္းမဟုတ္ဘဲ ျမန္မာအစိုးရအဆက္ဆက္ရဲ႕ လက္ေအာက္ခံ အသံုးခ်ခံ အဖြဲ႔အစည္းတခုျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ဘာသာေရး အာဏာပိုင္အစိုးရဌာနတစ္ခုလို ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။

ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္မ်ား ႏိုင္ငံေရးလုပ္သင့္ပါသလားဆိုတဲ့ ေမးခြန္းဟာ အၿမဲတက္လာတတ္တဲ့ ေမးခြန္းပါပဲ။ လယ္တီဆရာေတာ္လို ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးက ရဟန္းေတြကို ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လံုး၀မပက္သက္ေစခ်င္ပါဘူး။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း အျမင္ကလည္း “ကၽြန္ေတာ့္သေဘာက ရဟန္းေတာ္မ်ားဟာ ပရိယတ္၊ ပဋိပတ္ကိုသာ ႀကိဳးစားေစခ်င္တယ္” လို႔ ေရးဖူးပါတယ္။ ဟုတ္ပါတယ္။ ရဟန္းကိစၥဟာ ၀ိနည္းကိစၥျဖစ္တယ္။ ကိုယ္က်င့္ကိစၥျဖစ္တယ္။ မိမိကိုယ္ကို ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းဟာ ေလာကကို ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းမည္ပါတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို စာရိတၱ မ႑ိဳင္ျမင့္မားေစၿပီး အမွန္တရားနဲ႔ နီးစပ္ပါေစလိမ့္မယ္။

သို႔ေသာ္ ယခု သံဃာ့မဟာနာယကဟာ အစုိးရဌာန တစုတဖြဲ႔အျဖစ္ လုပ္ေနတာဟာာ ၀ိနည္းနဲ႔ ညီပါသေလာ။ သံဃာမ်ား ႏိုင္ငံေရးမလုပ္ရလို႔ ေမွာ္ဘီသံဃာ့အစည္းအေ၀းဆံုးျဖတ္ခ်က္၊ ကမၻာေအး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေၾကျငာခ်က္ထုတ္ၿပီး စစ္အစိုးရေတြကို အကာအကြယ္ေပးေနတဲ့ သံဃာ့မဟာနာယက ဘြဲ႔တံဆိပ္အမ်ိဳးမ်ိဳးရ ရာဇာမ်ားဟာ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေနတာ မဟုတ္ပါလား။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ အာဏာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္ဆိုရင္ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔ဟာ သံဃာ့မဟာနာယက အဖြဲ႔မွာလား၊ စာသင္ရဟန္းပ်ိဳေတြဆီမွာလား။

စက္တင္ဘာ ေတာ္လွန္ေရးက ေမြးဖြားလာတဲ့ သံဃာ့တပ္ေပါင္းစုဟာ အလယ္ေခတ္ခ်စားေနတဲ့ ဘရင္ဂ်ီဘုန္းႀကီးေတြကို ေတာ္လွန္တဲ့ ပ႐ိုတက္စတင့္ မာတင္လူသာ ေပါက္စမ်ိဳးေတြျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ပ သံဃာ့ဥေသွ်ာင္အဖြဲ႔အစည္းဟာ လြတ္လပ္တဲ့ သာသနာ့အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္လာၿပီး တခ်ိန္မွာ သံဃာ့ မဟာနာယက အဖြဲ႔ကိုဖယ္ရွားၿပီး ျမန္မာျပည္သူတို႔အတြက္ လြတ္လပ္မႈ လစ္ဘာတီ ေဆာင္က်ဥ္းလာမယ့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။

(၅) ပရိယတၱိ အင္စတီက်ဴးရွင္း

ခရစ္ယာန္ဘုရားေက်ာင္း (Church) မ်ားဟာ ႏိုင္ငံေရးဖိႏွိပ္မႈ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ဆန္႔က်င္တဲ့ အေျခခံ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္စနစ္ကို ဆန္႔က်င္ဖို႔ ေဟာေျပာစည္းရံုးေနတဲ့ လွ်ဳိ႕၀ွက္ ေျမေအာက္ဌာနမ်ိဳးေတြလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ လြတ္လပ္မႈနဲ႔ တရားမွ်တမႈကို ရပ္ခံစည္းရံုးေနတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရားေက်ာင္း အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားဟာ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခုခ်ိတ္ဆက္ထားၿပီး ႏိုင္ငံတကာမွာ ကြန္ယက္ျဖစ္ေနပါတယ္။

ဘရင္ဂ်ီဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားရဲ႕ အက်င့္ပ်က္မႈ က်င့္၀တ္ခ်စားမႈေတြလည္း ရွိၾကပါတယ္။ သို႔ေသာ္ သူူတို႔ရဲ႕ေလာ္မာမႈေတြကို အထုတ္ေျဖခ်ႏိုင္တဲ့ မီဒီယာမ်ားက ရွိေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားသူမ်ားအတြက္ ခရစ္ယာန္ေက်ာင္းမ်ားဟာ အကာအကြယ္ေပးႏိုင္တဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အိမ္ေထာင္ျပဳမႈအပါအ၀င္ ေမြးျခင္းမွ ေသျခင္းအထိ လူသားရပိုင္ခြင့္ေတြကို အကာအကြယ္ေပးထားတဲ့ လူမႈအင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ဳိး ျဖစ္ေနပါတယ္။

ျမန္မာႏို္င္ငံ ပရိယတၱိစာသင္တိုက္မ်ားဟာလည္း ေအာင္ျမင္တဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို စက္တင္ဘာ သံဃာ့အေရးအခင္းမွာ ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႔ၾကရပါတယ္။ ပဋိပတၱိေက်ာင္းတိုက္မ်ားဟာလည္း လူမႈထြက္ေပါက္နဲ႔ စာရိတၱမ႑ိဳင္ကို ထိန္းေက်ာင္းေပးႏိုင္တဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားပါပဲ။

စစ္တပ္က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အင္အားအႀကီးဆံုး အင္စတီက်ဴးရွင္းျဖစ္ေနၿပီး ရွိရွိသမွ်ေသာ အရပ္ဘက္ အင္စတီက်ဴးရွင္းအားလံုးကို သံုးစားမရေအာင္ မထိေရာက္ မလည္ပတ္ႏို္င္ေတာ့ေအာင္ ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့ပါတယ္။ တရားေရး၊ အရပ္ဘက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးစတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားဟာ အသက္မ၀င္ႏိုင္ဘဲ ဖြတ္ဖြတ္ေက်သြားပါတယ္။

အရင္ေက်ာင္းသားလႈပ္ရွားမႈမ်ား ေပၚထြက္ရာ တကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္မ်ားဟာလည္း ေအာင္ျမင္တဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ စစ္တပ္ရဲ႕ ဖ်က္ဆီးမႈေအာက္မွာ တစစီလြင့္ေႂကြၿပီး ေက်ာင္းသားလႈပ္ရွားမႈမ်ား အားနည္းသြားခဲ့ပါတယ္။ မ်ိဳးဆက္ေဟာင္း ေက်ာင္းသားႀကီးမ်ားက အၿမဲဦးေဆာင္တြန္းေပမယ့္ အတန္ၾကာ မေရြ႕ႏိုင္ေအာင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။

၂၀၀၇ စက္တင္ဘာမွာေတာ့ ဘယ္သူမွ ဘယ္ႏိုင္ငံေရးသမားမွ တြက္ဆမထားတဲ့ လက္သီးပုန္း သံဃာ့အင္စတီက်ဴးရွင္းက စစ္တပ္ကို စိန္ေခၚခဲ့ပါတယ္။ ပခုကၠဴ ပရိယတၱိ စာသင္တိုက္ႀကီးက စလိုက္တဲ့ ျဖစ္ရပ္ဟာ ဘုရင္မင္းတို႔ကို ဘာသာေရးက်ဥ္တဲ့ ကံေဆာင္မႈေတြျဖစ္လာၿပီး ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးႀကီးအျဖစ္ ကမၻာေက်ာ္ခဲ့ပါတယ္။

ရဟန္းပ်ဳိမ်ားရဲ႕ အခ်ိန္တိုတိုအတြင္း ခ်ိတ္ဆက္လႈပ္ရွားႏိုင္မႈ၊ စည္းကမ္းေသ၀ပ္မႈကို ကမၻာ့အၾကမ္းမဖတ္လႈပ္ရွားမႈ (Nonviolence) သမိုင္းမွာ ေမာ္ကြန္းထိုးရမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လႈပ္ရွားတဲ့ ရဟန္းပ်ိဳမ်ားရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာ အဓိက အခရာက်သူမ်ားကေတာ့ ပရိယတၱိစာသင္တိုက္မ်ားက စာသင္စာခ် ဆရာေတာ္မ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

စာသင္စာခ်ဆရာေတာ္မ်ားဟာ မဟာနာယကဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားနဲ႔ မတူသလို ဓမၼကထိက ဆရာေတာ္မ်ားနဲ႔လည္း မတူတဲ့ သံဃာ့အာဇာနည္မ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာေတာ္မ်ားဟာ “လာဘ သကၠယ သိေလာက” ဆိုတဲ့ လာဘ္လာဘ ေပါမ်ားမႈ၊ ေက်ာ္ေဇာမႈတို႔ကို အလ်ဥ္းေရွာင္ရွားၿပီး စာသင္သား ရဟန္းတပည့္မ်ားနဲ႔သာ အၿမဲထိေတြ႔ေနသူမ်ားျဖစ္ပါတယ္။ မိမိရသမွ် သကၤန္း၊ ေဆး၊ ဆြမ္းတို႔ကို တပည့္ငယ္မ်ားကို ေ၀မွ်ၿပီး စံျပ၀ိနည္းက်င့္ႀကံရင္း အနစ္နာခံ စာသင္ပို႔ခ်ေပးေနသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ဓမၼနဲ႔အဓမၼကို ပိုင္းျခားျပေနသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အမွန္တရားအတြက္ ရပ္ခံထားသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒကာ၊ ဒကာမ အေႁခြအရံနဲ႔ မင္းေျမႇာင္မ်ားကို ရြံရွာတိုက္ဖ်က္ေနသူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာသံဃာ့အင္စတီက်ဴးရွင္းဟာ ဘယ္လိုဖိဖိ ပိျပားမသြားဘဲ စစ္အင္စတီက်ဴးရွင္းကို အံတုဖက္ၿပိဳင္မယ့္ ေနာက္ဆံုးေတာ္လွန္ေရး အင္စတီက်ဴးရွင္းတခု ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာျပည္ ဗုဒၶသာသနာကိုယ္၌မွာလည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ (Reform) ေတြ ျဖစ္လာၿပီး ေက်ာင္းေတာ္နဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္အၾကား စည္းျခားမႈ ျဖစ္လာႏိုင္ေကာင္းပါတယ္။ အနာဂါတ္သာသနာ တိုးတက္ဖို႔က သံဃာ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းဟာ အစိုးရအာဏာစက္ကြင္းေအာက္က လြတ္မလြတ္အေပၚ မူတည္ပါတယ္။

(၆) နအဖရဲ႕ တရား၀င္မႈ

စက္တင္ဘာေတာ္လွန္ေရးဟာ က်ဆံုးခဲ့ၿပီး ေအာင္ျမင္မႈ တစံုတရာ မခ်န္ရစ္ႏိုင္ဘူးလား။ ဒီလိုမဟုတ္ပါ။ တစံုတရာမကဘဲ ေအာင္ျမင္မႈအေတာ္ကို ရခဲ့တယ္ဆိုရပါမယ္။ အဓိကေအာင္ျမင္မႈကေတာ့ နအဖ စစ္အစိုးရရဲ႕ တရား၀င္မႈ (Legitimacy) အရိႈက္ကို အလစ္ထုိးလိုက္လို႔ က်ဆင္းသြားေးစခဲ့ပါတယ္။ စစ္အစုိးရရဲ႕ မေျပာင္းလဲလိုဘဲ ပိုေနၿမဲက်ားေနၿမဲ ေနလိုစိတ္ကို ဖ်က္ပစ္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

အစိုးရတရပ္အတြက္ တရား၀င္မႈ (Legitimacy) ဟာ အေရးပါ အခရာက်လွပါတယ္။ တရား၀င္မႈကိစၥဟာ ယုတ္မာၿပီး တရားလက္မဲ့ ေသြးဆာေနတဲ့ အာဏာရွင္မ်ိဳးေတြအတြက္ေတာင္ အခရာ က်ပါတယ္။ ရူးဆိုးက ေျပာဖူးတယ္။ “အင္အားအႀကီးဆံုးဆိုသူဟာ သူ႔အင္အားကို မွန္ကန္မႈနဲ႔ တာ၀န္၀တၱရား နာခံေဆာင္ရြက္မႈတို႔အျဖစ္ မေျပာင္းႏိုင္ခဲ့ရင္ သူဟာ ဘယ္ေတာ့မွ မာစတာတစ္ေယာက္လို အၿမဲရာသက္ပန္ အားႀကီးေနႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး” (The strongest is never strong enough to be always the master, unless he transforms strength into right and obedience into duty.)

ဆိုလိုခ်င္တာကေတာ့ အားႀကီးရက္စက္လွတဲ့ အာဏာရွင္မ်ားဟာ မွန္ကန္မႈ၊ တရားမွ်တမႈနဲ႔ တာ၀န္သိမႈစတဲ့ တရား၀င္ခြင့္ေတြဆီ အခ်ိန္တန္ေရြ႕လ်ားရမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့ထက္ တရား၀င္မႈ (Legitimacy) ဆိုတာက မွန္ကန္မႈနဲ႔ တရားမွ်တမွ်တို႔မွ် ဆိုလိုတာ မဟုတ္ျပန္ေသးဘူး။ အစုိးရတရပ္ တည္ၿမဲရပ္တည္ႏိုင္ခြင့္ဟာ ျပည္သူလူထုရဲ႕ လက္ခံႏိုင္ခြင့္၊ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ႕ အသိအမွတ္ျပဳ က်ားကန္ေပးမႈ စတာေတြအထိ ပါရွိပါတယ္။

ေရွးေခတ္က ဘုရင္မ်ားအတြက္ တရား၀င္မႈအခြင့္ဟာ ႐ိုးရာထံုးတမ္းစဥ္လာ၊ နတ္ဘုရားတို႔ရဲ႕ တိုက္႐ိုက္အာဏာအပ္ႏွင္းမႈစတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြနဲ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမာ္ဒန္ေခတ္မွာ အာဏာရွင္မ်ားဟာ သူတို႔ရပ္တည္ဖို႔ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒနဲ႔ ဖက္ဆစ္၊ ကြန္ျမဴနစ္၊ ဆိုရွယ္လစ္စတဲ့ အိုင္ဒီအိုေလာ္ဂ်ီမ်ားကို တရား၀င္ခြင့္ ယူၾကပါတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းအစိုးရဟာ ျပည္တြင္းစစ္ရပ္စဲေရးနဲ႔ ျပည္နယ္ေတြ ခြဲမထြက္ေရးဆိုတဲ့ ျပည္ေထာင္စု မၿပိဳကြဲေရး ဆိုင္းဘုတ္၊ ေနာက္ ဆိုရွယ္လစ္ဆိုင္းဘုတ္နဲ႔ တရား၀င္ခြင့္ယူခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိ န၀တ၊ နအဖ စစ္အစိုးရဟာလည္း အလားတူ ျပည္ေထာင္စု မၿပိဳကြဲေရးနဲ႔ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာတည္တံ့ေရး ေခါင္းစဥ္နဲ႔ပဲ ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ တည္ရွိေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။

စစ္အစုိးရကို ေနာက္ထပ္ တရား၀င္ခြင့္ (Legitimacy) ေပးေနတာက ကေန႔ထိ ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးမွာ မေျပာင္းလဲႏိုင္ေသးတဲ့ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကို ၀င္ေရာက္မစြက္ဖက္ႏိုင္တဲ့မူ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ အာဆီယံ၊ တရုတ္၊ အိႏိၵယစတဲ့ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားေရွ႕ရႈမႈက ေပးထားတဲ့ တရား၀င္မႈပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

စက္တင္ဘာ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးဟာ နအဖရရွိထားတဲ့ အေရၿခံဳတရား၀င္ခြင့္ေတြကို အမ်ားႀကီး ဆြဲခြာခ်ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အာဆီယံအပါအ၀င္ ႏုိင္ငံတကာဖိအားေတြ ပိုၿပီးရခဲ့ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ သံဃာထုအေပၚ တဖက္သက္ ရက္ရက္စက္စက္ ၿဖိဳခြင္းမႈေၾကာင့္ စစ္တပ္အေပၚ လက္ခံတဲ့ ျပည္သူလူထု အျမင္ဟာ သုညနီးပါး ထိုးစိုက္က်ဆင္းသြားပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းက အေျပာင္းအလဲ အေျဖတခုကို မျဖစ္မေန ေဖာ္ေဆာင္ေပးဖို႔ နအဖကို ေတာင္းဆိုလာပါတယ္။

နအဖရဲ႕ တုန္႔ျပန္မႈက လမ္းျပေျမပံု အဆင့္ (၁) ကေန အဆင့္ (၄) ကို ခုန္ေက်ာ္ၿပီး သူတို႔ရဲ႕ တဖက္သက္ အေျခခံဥပေဒ အတည္ျပဳေရးနဲ႔ ထြက္ေပါက္ရွာပါတယ္။ နာဂစ္မုန္တိုင္းနဲ႔ တိုင္းျပည္အက်ပ္အတည္းဆိုက္ေနခ်ိန္မွာ ၉၂ ရာႏႈန္းနဲ႔ အေျခခံဥပေဒကို အတည္ျပဳလိုက္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အေျခခံဥပေဒသစ္ဟာ သူတို႔အတြက္ တရား၀င္ခြင့္ထက္ စကၠဴစုတ္ျဖစ္ဖို႔က ပိုက်ိန္းေသလာပါလိမ့္မယ္။

စစ္အစုိးရဟာ စစ္အေတြးေတြးၿပီး တရားတာ မတရားတာ အပထား အလစ္အငိုက္ ၿခံဳခိုတိုက္ၿပီး ေအာင္ပြဲခံတတ္တဲ့၊ ေခါင္းမာတဲ့ အရံႈးမေပးခ်င္တဲ့ ညာဥ္ရွိပါတယ္။ သို႔ေသာ္ သူတို႔ရင္ဆိုင္ေခ်မႈန္းေနတဲ့ ရန္သူဟာ NLD။ ႏိုင္ငံေရးသမားနဲ႔ ေက်ာင္းသားမွ် မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ သူတို႔ရန္သူလို႔ သေဘာထားေနသူဟာ သံဃာထုနဲ႔ ျပည္သူလူထုျဖစ္လာေနတယ္။ စီးပြားေရး စီမံခန္႔ခြဲမႈ မတတ္မႈေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ခၽြတ္ၿခံဳက်ၿပီး အငတ္ေဘး ဆိုက္လာေနတယ္။ ဒါေတြကိုက စစ္တပ္အတြက္ အက္ေၾကာင္းနဲ႔ တရား၀င္ခြင့္က်ဆံုးမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

(၇) ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ တတိယပါတီ

ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ အစိုးရေတြဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္္ၿပီး မိမိကုိယ္ကို အသစ္ျပန္သ (Self-renewal) ရင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ လုပ္ရပါတယ္။ အာဏာရွင္ေတြက်ေတာ့ သူတို႔အေၾကာက္ဆံုးအရာက အဲ့ဒီမိမိအာဏာကို အသစ္ေျပာင္း လုပ္ကိုင္ရမွာကိုပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ ေနာက္တခုကေန အာဏာကို ဆက္ကိုင္တြယ္မယ္လို႔ နအဖက မဟာဗ်ဴဟာခ် လုပ္ေနေပမယ့္ သူတို႔တကယ္တန္း ေၾကာက္တာကလည္း စစ္ေဘာင္းဘီခၽြတ္သင့္သေလာက္ ခၽြတ္ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ရမွာကိုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ေၾကာက္ၾကသလဲဆိုရင္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုတာက အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ လုပ္ငန္းကိစၥမဟုတ္ဘဲ ဒီမိုကေရစီရဲ႕ အဂၤါရပ္နဲ႕ ဗဟိုခ်က္မ ျဖစ္ေနလို႔ပါပဲ။

၁၉၇၀ ကေန ၂၀၀၀ ခုႏွစ္အထိ ဒီမိုကေရစီ ကူးေျပာင္းလာတဲ့ ႏိုင္ငံ (၃၅) ႏိုင္ငံရဲ႕ အေတြ႔အႀကံဳအရဆိုရင္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ နိဂံုးခ်ဳပ္မႈအစေတြ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အာဏာရွင္မ်ားဟာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ညစ္ပတ္မယ္၊ မဲလိမ္မယ္၊ အၾကမ္းဖက္မယ္၊ ရလာဒ္ကို ေခါက္ထားမယ္ဆိုတာကေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။ သို႔ေသာ္ အတိုက္အခံေတြကပဲ အံၾသစရာ ေကာင္းေလာက္ေအာင္ မဲအျပတ္အသက္ အႏိုင္ရသြားကာ ဒီမိုကေရစီ ကူးေျပာင္းစႏိုင္ငံတိုင္းလိုလိုမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုမ်ားက ပံုမွန္ဆက္လႈပ္ရွားေနရမွာျဖစ္သလို ႏိုင္ငံေရးပါတီနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြဘက္ကလည္း အာဏာနဲ႔ နီးစပ္ေအာင္ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ဆက္ကစားရမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္း ျဖစ္စဥ္ဆိုတာကို မေမ့ဖို႔ပဲလိုပါတယ္။

ျမန္မာ့ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းမွာ လိုအပ္ေနတာတခုက ႏွစ္ဘက္အေပၚ ၾသဇာ သိကၡာႀကီးမားတဲ့ တတိယပါတီအုပ္စုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တတိယပါတီအုပ္စုဟာ ကုလသမဂၢကိုယ္စားလွယ္၊ အာဆီယံနဲ႔ တ႐ုတ္၊ (၁၄) ႏိုင္ငံအဖြဲ႔ စတာေတြနဲ႔လည္း မထိေရာက္နိုင္ပါဘူး။ ျပည္တြင္းျပည္ပ အေယာင္ေဆာင္ အေခ်ာင္သမား ပညာရွင္ေတြကိုလည္း နအဖက ဂ႐ုမစိုက္ပါဘူး။ ျပည္တြင္းကပဲ ထြက္ေပၚလာမယ့္ ပုဂၢိဳလ္အဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳးသာ ပိုလိုအပ္ပါတယ္။ ဆရာႀကီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖြဲ႔မ်ိဳးပါပဲ။

စက္တင္ဘာက ေမြးဖြားလာတဲ့ သံဃာ့အဖြဲ႔အစည္းမ်ားဟာ အစုိးရနဲ႔ အတုိက္အခံအၾကား ေရြ႕ေအာင္တြန္းအားေပးႏိုင္မယ့္ ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုမ်ိဳးျဖစ္သလို တတိယပါတီ အုပ္စုမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ရဟန္း သံဃာမ်ားဟာ အာဏာကိစၥနဲ႔ လံုး၀မပတ္သက္ဘဲ ျပည္သူအေရး သက္သက္အတြက္ ၀င္ေရာက္လႈပ္ရွားလာတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းတခု ျဖစ္ပါတယ္။ ရဟန္းပ်ိဳမ်ားအတြက္ လိုအပ္ေနတာက အေျမာ္အျမင္ရွိၿပီး သီလသိကၡာႀကီးမားတဲ့ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားကို ပါေအာင္ စည္းရံုးႏိုင္ၿပီး သံဃာ့မဟာ နာယကကို ခ်ိနဲ႔သြားေအာင္ လုပ္ေဆာင္ဖို႔ပါပဲ။ ဒါဟာ ျမန္မာျပည္အတြက္ အၾကမ္းမဖက္တဲ့ ကတၱီပါ ေတာ္လွန္ေရး လမ္းစတခုပါပဲ။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးဟာ ၿပီးဆံုးမသြားေသးပါဘူး။ ေခ်ေဂြဗားရားက ဖီဒရယ္ ကပ္စထ႐ိုကို ႏႈတ္ဆက္ေျပာၾကားတဲ့ စကားေလးနဲ႔ပဲ နိဂံုးခ်ဳပ္ခ်င္ပါတယ္။ “ဖီဒရယ္ကို ေျပာလိုက္ပါ … ဒီဆံုးရံႈးမႈဟာ ေတာ္လွန္ေရးၿပီးသြားတာ မဟုတ္ဘူးလို႔” (Tell the Federal that this failure is not the end of the Revolution.)။ ။